Dili una si Yolanda

Dili una nga nakabisita si Yolanda nga nagdala og storm surge sa Leyte. Sigun sa napatik sa pamantalaan sa Australia kaniadtong Enero 12, 1898 moabot sa 400 ka mga taga Europa ug 6,000 ka mga lumulopyo sa Leyte ang namatay tungod sa bagyong nagdala og storm surge. Kasagaran sa mga namatay nalumos tungod sa ka kusog sa tubig samtang ang uban namatay tungod sa ka kusog sa hangin.

Ang huricane o kusog nga bagyo unang mitugpa sa Bay of Santa Paula ug miigo sa Tacloban kaniadtong Oktubre 12, 1897. Ang bagyo nagdala og makalisang nga gikusgon sa hangin ug mibongkag sa Tacloban sa wala pay tunga sa oras. Sigun sa taho, 120 ka mga Europeans ug 400 ka mga nitibo ang napalgang patay ilawom sa mga nalusno ug nabongkag nga edipisyo.

Ang lungsod nga gitawag og Hermin gilampornas usab sa bagyo hinungdan sa pagkawagtang sa 5,000 ka mga tawo nga nagpuyo sa maong lugar. Samtang ang usa ka gamay nga estasyon nga gitawag og Weera duol sa Loog ang nawagtang. Giingon nga tulo (3) na lamang ka balay ang nagpabiling nagbarog sa Loog. Liboan usab ka mga tawo ang naglatagaw aron sa pagpangita og pagkaon ug aron matambalan ug daghang mga patay ang nawagtangan sa mga bahin sa ilang kalawasan.

Kaniadtong Nobiyembre 8, 2013 o 115 ka tuig ang nakalabay laing bagyo nga ginganlan og Yolanda ang miigo sa Tacloban ug ubang bahin sa Luzon, Visayas ug Mindanao. Si Yolanda gihulagway nga pinaka kusog nga bagyo sa tibook kalibotan ning tuig 2013. Sa pagka karon nagpadayon pa ang iniphanay sa mga patay ug wala pa mapalgi samtang nagpadayon pa usab ang relief operations alang sa mga nabiktima sa bagyo.

Daghan ang hinungdan kun nganong daghan ang namatay sa bagyo. Una, napakyas ang kagamhanan sa pagbalik sa kasaysayan aron mahimo kining tukmang basihanan sa mga pagpangandam sa pag-abot sa bagyo. Ikaduha, aduna gihapoy mga Pinoy nga gahi ug ulo ug dili mopatuo sa mga pahimangno sa gobiyerno. Ikatulo, ang mga naluwas sa bagyo pero samaran namatay na lamang usab tungod sa kahinay  sa gobiyerno sa pagtubag sa ilang mga panginahanglang medical, pagkaon ug tubig.

Ug ang ikaupat, daghan gihapong mga Pinoy nga mga wala’y pakialam, dili maminaw og balita sa radyo, dili mobasa og balita sa pamantalaan ug dili motan-aw og balita sa telebisyon maong wala’y kasayoran kun unsa nay mahitabo sa kalibotan.

Ang atong kasinatian ni Yolanda nakapahigmata na unta natong tanan ug sa atong kagamhanan aron ang pagpangandam sa mga kalamidad dili lang basta-basta bahala na og ihulagway kini sa uban nga over acting kay mas maayo pang ingnong over acting kay sa daghang mamatay.