Timawa ang pamilya nila ni Vilma. May usa ka dosina sila ka magsuon. Sa tanan nila ka magsuon, siya ang kamagulangan kanila nga tanan. Tungod sa iyang pagka kinamagulangan anak nila ni Tatay niya Benigno ug ni Nanay niya Anecita, siya ang nagpas-an sa mga mabug-at nga kaakuhan sa mga buluhaton sa tibuok nilang banay.\
Mga mag-uuma ang iyang mga ginikanan sa kabukiran nga ilang gipuy-an sa probinsiya nga halayo usab sa siyudad. Maisip nga usa kini ka kalbaryo alang ni Vilma, nga hilom unta nangandoy sa kaharuhay nga pagpuyo. Apan unsaon man niya sa pagbiya sa iy ang mga ginikanan? Nga sa tanan nilang mga anak, siya man lang usab gayud ang gisaligan? Sanglit siya lagi ang kamagwangan, ug maoy dako sa tanan nila ka mga igsuon.
Ang mga buluhaton sa ilang uma nahisalay gayud sa duha niya ka mga abaga. Sama sa pagguna sa mga sagbot, unya ang pagpamugas sa mga mais, ug ingon man usab sa pagpananom sa mga utanon, lakip usab sa nagkalainlaing mga lagutmon.
Tungod sa kabukid sa ilang gipuy-an taman ra gayud si Vilma nga nakagradwar sa elementarya. Dako unta ang iyang tinguha nga makatapos sa hayiskol. Aron unta siya makakaplag og maayong trabaho. Gipul-an na gayud siya sa pagpunay og guna sa ilang uma.
Busa usa ka adlaw niana, nananghid siya ni nanay niya Anecita sa pag-eskuyla didto sa lungsod alang sa hayiskol. Tungod kay may dako na siya nga natigom nga sensilyo sa alkansiya niya nga kawayan.
“Nay Cita, gusto unta ako moeskuyla sa ‘first year’ hayiskol didto sa lungsod karon sunod nga ting-able sa klase. Tungod kay aduna ako’y kuwarta sa akong alkansiya nga natigom ug magasto,†matud pa ni Vilma nga mihangyo sa iyang inahan.
“Sige, Vilma mouyon ako sa imong gusto. Didto lang estar ni ante nimo Flora sa lungsod,†tubag ni Nanay niya Anecita nga nagpahiyom kaniya. “Anugon usab kaayo ang imong pagka brayet sa elementary dinhi sa bukid sa imong pag-eskuyla. Hinaut pa unta nga molampos ka Vilma sa imong mga tinguha sa pagtungha,†ni nanay pa niya Anecita nga mihapuhap sa kulungon niyang mga buhok nga may pagka buwagaw.
“Daghang salamat kanimo Nay. Ug sultihi usab niini si Tatay,†tubag niya nga malipayon usab kaayo.â€
Nakatungha gayud si Vilma didto sa lungsod. Tungod sa tinigom niyang mga sensilyo. Nga maoy mga halin sa iyang pagpaninda sa iyang mga utanon didto sa tabuan sa ilang barangay sa bukid. Nga dalhon didto sa market sa karbon sa Cebu City.
Pagpanglabay sa mga katuigan, natapos ra gyud kaniya ang 4th Year hayiskol sa ilang lungsod nga usa gihapon ka ‘first honor’ sa umaabot nilang gradwasyon.
Ang tinuod lang sa iyang paggradwar karon sa hayiskol may hilom usab nga hinigugma si Vilma nga gipanganlag Ernesto. Sama kang Vilma may pagka buotan usab kini nga lalakeha. Unya nag-estoryahay silang duha. “Vil, tana magkuyog kita sa atong eskuylahan karon. Aron sa pagpaso unya sa atong gradwasyon. Ug congratulations diay sa imong pagka ‘first honor’ sa atong eskuylahan,†matud pa ni Ernesto nga mitunol sa tuo niyang kamot kang Vilma.
“Daghang salamat Ernie. Ug dawata usab ang akong mga pahalipay sa imong pagka ‘second honor’ sa atong eskuylahan karon,†tubag usab ni Vilma nga mapahiyumon kaayo ni Ernesto.
“Unya Ernie, mopadayon ka ba sa imong pag-eskuyla sa kolehiyo?†ni Vilma pa nga mikidhat sa ulitawo nga angayan usab kaayo sa gisul-ob niining senina alang sa ilang gradwasyon karong adlawa.
“Dili na Vil. Gusto na ako makigminyo kanimo†tubag ni Ernesto nga mikatawa nga miagbay sa abaga ni Vilma.
“Unya Ernie, mga mag-uuma lang gihapon kita? Mobalik gihapon kita didto sa atong bukid sa kalbaryo?
Sama sa akong mga ginikanan nga sila si Tatay Benigno ug Nanay Anecita?†ni Vilma pa nga mibalos usab sa pag-agbay ni Ernesto. “Ug ikaw ang ikaduha kong diploma karon Ernesto,†nangatawa silang duha ni Vilma ug Ernesto nga mipaingon sa ilang eskuylahan. (Kataposan)