Ang pan sa kalamposan

CEBU, Philippines — Kakugi ug determinasyon maoy giisip niyang puhonan sa pagtukod sa malamposon na kaayo nga negosyo karon. Puno sa hiyas nga sulondon ang tag-iya sa sikat nga Angana’s Bakeshop nga si Edgardo Angana, 45 anyos ug nagpuyo karon sa Minglanilla, Cebu. Ang tumang kalisod maoy gikuhaan niya og kusog sa pagpaningkamot paghulma sa matam-is ug lamian niyang kalamposan nga gipahimuslan karon.

Ikalima si Edgardo sa 11 ka mga anak sa mag-uuma nga mga ginikanan didto sa Candabong, Dumanjug, Cebu. Gawas sa pag-uma, aduna sab sila’y binuhi nga mga hayop didto sa bukid sama sa manok. Sais anyos pa lang siya nagsugod na siya og panguma gumikan sa tumang kawad-on.

“Ang sud-an namo kay utan gyud pirme. Kon naa me bisita, espesyal nana namo ang sardinas ug manok nga bisaya,”paambit pa niya.

Nagtungha siya sa Grade 1 sa Lawaan Dumanjug Elementary School diin usa ka oras iyahang baktason padulong sa eskwelahan, diin mutadlas siya og kalasangan ug sapa. Ug kay kuyaw man ang agianan, gipabalhin siya sa iyahang inahan sa pikas barangay nga public school sa Grade 2 na siya.

 “Moana si papa nga ayaw mo’g eskwela kay magdaro ta. Almost tag one month kong absent maong dili nako ganahan mobalik kay kasab-an man ka’s maestra igka balik nimo,” paambit pa niya sa Banat News Tingusbawan.

Laing pagsulay nga iyahang nasinati sa pagtungha sa elementarya mao ang ka walay balon ug ipalit og projects.

“Balon namo kan-on nga puston og dahon sa saging. Ang buwad ug ginamos among ilubong sa kan-on. Swerte na kaayo kung naa me ana.”

Sa sige niya og undang, 14-anyos na gyud siya sa dihang nitapos sa elementarya apan wala siya nakapaso kay wala nakabayad sa graduation fee. Nakatungtong sa first year high school si Edgardo apan pila lang siya ka bulan nagtungha ug niundang ra sab.

“Gawas nga mauwaw ko kay tiguwang nako, nawad-an sab ko og paglaum nga moeskwela kay ultimo akong mga ginikanan wala man sila nag-encourage namo nga moeskwela.”

Maong nagkonduktor na lang siya sa jeep sa iyahang uyoan. Nagkat-on sab siya og drive aron adunay kakitaan.

Human nakasinati og tumang kaguol human napakyas ang relasyon sa kanhi uyab niini, nilarga si Edgardo didto sa Maramag, Bukidnon niadtong1985 ug didto nagtrabaho sa gipanag-iyang bakery sa iyang uyoan.

“Gabii mag-baker ko, buntag mag-driver ko. Kapoy kaayo sa lawas kay matog ko alas12 sa kadlawon na unya momata og alas tres sa buntag,”saysay pa niya.

Ug didto nipitik og balik iyahang kasing-kasing human nagkaila sila sa asawa niya karon nga si Elineta. Upat ka bulan ra silang uyab ug nagpakasal dayon sa huwes. Pagkabaton nila og usa ka anak, nalakip sila sa mga nakapahimulos sa libreng kasal sa simbahan.

Lima sab ka tuig nga nagtrabaho si Edgardo didto sa Mindanao ug hangtod nga nakahukom siya nga mobalik dinhi sa Sugbo. Pag-abot niya dinhi nangaplay siya isip drayber sa bus ug palaran nga nadawat. Nagbalhin-balhin siya og kompanya sa bus apan naundang siya sa ulahi niyang kompanya human nagkasumpaki sa iyahang mga kauban nga driver. Niundang siya og drive ug mao na kini ang sinugdanan sa pagsulod niya og negosyo.

“Human ato, niana ko nga mao na gyud to ang sign nga dili nako padraybon. Mao to nagluto-luto nalang ko og pan,” butyag pa niini.

Nagsugod sa P3,000

Kalit nga nasulod sa huna-huna ni Edgardo ang gisulti kaniadto sa iyahang uyoan didto sa Bukidnon. “Niana siya nga kini imong nakat-unan gamita ni, kay mao ni maghatag og maayong kaugmaon nimo. Dili ni kinahanglan og puhonan, ang imohang kakugi ug determinasyon maoy imong puhonan,” paambit  pa niya.

Busa nagkuha siya og baril ug gi-assemble niya kini aron lutoan og pan. Angkon pa niya, P3,000 ra gyud iyahang kwarta adto sa pagpalit og gamit sa paghimo og lutoanan. “Ang baril gihatag raman sa akong papa ug giputol-putol nako ang ginamit nga kabilya.Akong gipalit kay semento para gibuhos sa gipayl nga bato.”

Apan napakyas siya sa una niyang giasimbol apan wala siya nagpakawala og paglaum. “Pagka-perfect, nihangad gyud ko sa langit ug niluhod. Niana ko nga Lord, thank you, nahimo na gyud akong misyon.”

Mayo 22, 2003 dihang nagsugod siya og luto og pan. Ginganlan niya ang iyang negosyo og 3 Kings bakery.

Patabangon matod pa niya iyahang mga anak pagsuroy og pan diin magpas-an sila og karton. Samtang siya didto maninda sa bukid gamit ang iyahang motor.

Kada adlaw maglakaw iyahang asawa padulong sa merkado aron mopalit og harina, kay dili gyud kini mogasto og P20 nga pamilite,ilaha nalang kining tigumon aron makapalit og usa ka sako nga harina.

Gibuligan siya sa Kahitas-an ug kalit nga nagkadaghan iyahang mga suki diin mohalin siya og P2,000 ang adlaw.

Tulo ka buwan gikan sa pagsugod, nakaangkon sila og makina nga roller sa pan, human adunay nagpautang niya niini sa kantidad nga P15, 000. Walo ka buwan nga gibayran ni Edgardo ang maong makina.

Nipaspas ang pagtimpla sa pan tungod sa bag-ong roller ug dili na maato sa ilahang baril. Busa nag-canvass siya og dako nga oven aron iyahang lutoanan.

Hangtod nga nakakita siya og tindahan nga andam magpautang kaniya og oven bisan pa man nga gamay ra iyahang downpayment. Nagkantidad og P43,000 ang oven, diin naimpas niya kini pagbayad sulod sa 10 ka bulan.

Unya, nakapalit siya og multicab nga maoy gigagmit pag-deliver og pan. Nindot ang dagan sa iyahang bakery, ug niadtong 2005 nagbukas siya og branch didto sa Alegria. Nagbilin lang sila og mga tawo nga modumala didto. Ug dungan sa pag-abli sa bag-ong branch, gibunyagan sab nila kini sa bag-ong pangalan nga Angana’s Bakeshop.

Lima ka buwan human pag-abli sa bag-ong branch nasundan nasab sila og laing branch, unahan ra sab sa unang bakery. Ug usa ka tuig ang nilabay nag-abli napud sila og laing branch didto sa merkado sa Dumanjug.

Hangtod nga napun-an og daghang branches ang iyahang bakery didto sa Dumanjug. Maong nag-hire na siya og supervisor aron matabangan siya pagpadagan niini. Niabot gyud og 19 ka branches ang Angana’s Bakeshop. Gipangbahin-bahin na niya kini ngadto sa iyang mga anak ug uban gipadumala sa iyahang asawa nga si Belen. “Bisan barato, sulit ang templado,dili commercialized. Kung unsay karaan nga pamaagi kay among gipabilin,” butyag pa niya.

Samtang paambit usab niya: “Una dapat hands-on ka, mangunay ka pag-manage. Ikaduha kay cooperation sa tanan, trabahante ug tag-iya.”

Giisip niyang tuburan sa tanang grasya nga nadawat karon mao ang Ginoo. Tungod sa iyahang negosyo nakapalampos siya sa iyahang anak sa kolehiyo.

Kinse na katuig ang Angana’s Bakeshop busa tambag niya sa mga readers aron molahutay gyud ilahang mga negosyo mao ang: “Dili gyud ta mawad-an og pagsalig sa Ginoo. Bisan unsa man kalisod, moabot gyud na ang kalamposan kung maningkamot sad ka. Paningkamot gyud, pagkat-on pagtipid sa kwarta.”