Puno na ba ang mga tambalanan?

CEBU, Philippines — Dili pa puno ang mga tambalanan dinhi sa Sugbo, apan karon nga gipaubos nalang gikan sa enhanced community quarantine ngadto na sa general community quarantine, ang director sa Department of Health-Region-VII Dr. Jaime Bernadas mipahimangno sa mga Sugboanon nga dili mokumpiyansa sa novel coronavirus disease (COVID-19).

Giklaro kini ni Bernadas human nga adunay mga estorya-estoryang naggawas nga napuno na ang mga tambalanan dinhi sa Sugbo sa mga pasyente sa COVID-19, lakip na ang Bayanihan Field Center-1 o ang karaang campus sa Sacred Heart School for Boys dinhi sa siyudad.

Kagahapong adlawa, usa ka Dr. Shawn Espina ni-post sa iyang Facebook account og “census” sa mga tambalanan dinhi nga wala niini pangalani bahin sa kasamtangang gidaghanon sa kompirmadong pasyente sa COVID-19.

Matud ni Espina, ang iyang tumong niini mao ang pagkumparar sa kasamtangang “census” ug sa sunod semana nga “census” kun maapektahan ba sa GCQ ang gidaghanon.

Sa interbyu kaniya sa The Freeman, igsuong pamantalaan sa Banat News, si Dr.Espina miingon nga gibase lang niya kini sa iyang kaugalingong census gikan sa iyang mga contacts sa tambalanan.

Di pa andam

Alang kaniya, dili pa andam ang Cebu City aron mag GCQ tungod kay daghan pa kaayong aspetong kinahanglang atimanon, gikan sa contact tracing hangtud sa pagtambal, apan nakasabot siya nga ang maong desisyon makapatuyok pagbalik sa ekonomiya.

Tungod niini, ang iyaha lang mahimo mao ang pagpahimangno sa tanan nga mag-amping ilabi na sa mga establisamento o kompanyang mobalik na sa ilang mga operasyon pinaagi sa pagsigurong ang ilang mga empleyado negatibo sa COVID-19 ug silang tanan luwas gikan sa maong virus diha sa ilang trabahoan.

Ang president sa Cebu Medical Society, Dr.Letecia Abinuman wala mohatag og komento bahin sa post ni Dr. Espina, apan siya mipahimangno sab sa tanan nga ipadayon ang pagsunod sa mga gipatumang pag-amping sa DOH. Iyaha sab gitambagan ang mga senior citizens nga dili lang gyud una mogawas-gawas sa ilang mga balay.

Siyang midugang nga kadtong mga doctor nga dunay mga klinika, siguraduhon lang gyud nga duna silay mga preventative measures pinaagi sa ilang online consultations sa ilang mga pasyente bisan og GCQ na.

‘Half-truth’

Si DOH-VII Regional Director Jaime Bernadas, sa buwag nga interbyu miingon nga “half-truth” lang kaning mga nanggawas nga impormasyon.

“Half-truth.Ang atong mga hospital capacity, as we have been reporting, dili gyud ta kaabot og 30-40 percent .Ang atong ICU pinakataas na pud ng 30 percent, so dili gyud na tinuod nga na-over capacity na ta,” si Bernadas miingon. Apan sa kaso sa usa ka pribadong tambalanan, gitug-an niini nga aduna silay 45 ka pasyenteng dunay COVID-19, apan ang ilang kapasidad mahimong 60 ka pasyente ang ilang maatiman.

“Naay nadugay-dugay na diha sa hospital tungod kay naghulat sa ilang test. So ato ng gitutukan na ma-discharge na pud nila, na magawas ilang pasyente,” si Bernadas miingon.

Gidugang sab ni Bernadas nga si DOH Secretary Francisco Duque mihatag sab og tamdanan pag-discharge ug pagdeklarar sa usa ka pasyente nga kini naayo na gikan sa COVID-19.

“Ang atong bag-o nga guidelines karon, nag depend na sa clinical decision sa atong doctors.Gawas kung di available ang test unya nisobra na siya sa iyang 21-days na at least na confinement or iyang isolation, pwede na gyud siya i- declare nga recovered,” matud ni Bernadas.

Di mokompiyansa

Sa pagkakaron, gipahibalo ni Bernadas nga hinayhinay ng nakaapas sa backlog sa testing ang duha ka laboratoryo sa gobiyerno human na- upgrade.

“Dili gyud nato na siya angay kabalak-an, pero dili gihapon ta angay mo-kumpyansa. At the same time, ang ato gihapong mga manner of isolation, social distance, wearing of mask, gamit ug alcohol and ang atong personal hygiene, padayunon gihapon nato kay bisan pag nibalhin na ta’s GCQ, dili na mo-mean na ato ng i-loosen atong guard. Magpadayon gihapon ta’s atong measures nga containment,” pasidaan pang Bernadas.

Gawas sa pribadong tambalanan nga adunay 45 ka pasyente sa COVID-19, ang VSMMC matud pang Bernadas aduna karoy 172 ka pasyenteng sama niini. Duna sab pipila nga dunay tag napulo ka pasyente ug ang uban tagsa o duha ra ka pasyente o di kaabot og napulo. Ang Bayanihan Field Center-1 pagkakaron adunay 40 ka pasyente apan 48 ang kapasidad niini. Dili tanang pasyenteng naa didto taga Cebu City.

Wa pa magamit

Samtang ang BFC-2 sa EIC3 ug ang sa NRA wala pa magamit. Ang EIC3 butanganan pa og mga doctor ug nurses matud ni Bernadas. Samtang ang Cebu City Quarantine Center sa North Reclamation Area duna pa gihapoy mga “technical problems” nga kinahanglang atimanon sumala pang Regional Development Council-VII chairman Kenneth Cobonpue sa interbyu kaniya. “Ang Sacred Heart, puno na, there are 40 currently admitted karon. Naa tay IEC, wapa nagamit, wala pa may mga pasyente.

Naa nay team, but I guess, naa na lay gamay na details na kailangan i-check. Ang NRA, naa silay gamay na technical problem sa usa ka zone, pero giayo na karon.Maybe in a few days, mahuman na kana, 166-bed na,” matud ni Cobonpue. Ang tulo ka pasilidad maoy butangan sa mga dili grabeng kaso sa COVID-19, samtang ang laing usa nga padayon pang gitukod mao ang naa sa South Reclamation Area nga mao ang NOAH Complex. – Caecent No-ot Magsumbol sa The Freeman/IBM

Prisohan sa San Fernando gi-lockdown

Gimando  ni San Fernando Mayor Lakambini Reluya ang pag-lockdown sa prisohan sa ilang lungsod human nga adunay mga priso nga nagpositibo sa novel coronavirus disease (COVID-19).

Ang pahibalo gi-post sa mayor sa social media page niini kagahapong sa buntag.

Matud pa sa Mayor, tulo ka mga persons deprived of liberties ang nagpositibo sa COVID19 ug sila gibutang na karon sa isolation.

Samtang gimando na sab ni Reluya ang contact tracing sa mga kataposang nakauban sa tulo ug sila gipaubos na sa swab test. Ug samtang gipaabot pa ang resulta sa maong test gipaubos una sa lockdown ang prisohan. Sa pikas bahin, gipahibalo sa Mandaue City Public Information Office sa ilang Facebook page nga adunay nadugang nga 14  ka mga priso sa Mandaue City City ang bag-ong nakompirmar nga positibo sa COVID-19 ug laing tulo nga natakboyan sab diha sa mga barangay base kini sa talaan niadtong Mayo 30 nga gi-post. – Rowena Capistrano ug Romeo  T.   Limpangog/IBM

DOH7: Way RT-PCR machine nga naguba

Gihimakak sa Department of Health sa Region 7 (DOH-7) kagahapon ang balita nga nikatap sa social media nga nag-ingong naguba ang makinang gigamit pag-detect sa Corona Virus Disease(COVID)-19 sa mga swab samples.

Bisan ang Vicente Sotto Memorial Medical Center(VSMMC) nasilo sa maong report ug miklaro nga dili ang maong tambalanan sa kinatibuk-an ang nag-operate aning mga makina kondili ang VSMMC Sub-National Laboratory.

Ang report nagkanayon nga giayo ang real-time polymerase chain reaction (RT-PCR) tungod kay “guba.”

Apan sa mensahe nga gipadala ni DOH-7 Regional Director Dr. Jaime Bernadas iyang giklaro nga way makinang naguba.

Matud niya, adunay technician nga gikan sa kaulohan nga miabot sa VSMMC niadtong Biyernes, Mayo 30 aron sa pag-instalar sa ribonucleic acid(RNA) extractors nga gi-donate sa national government ug dili aron pag-ayo sa makina sa RT-PCR. “Dili fix, kay dili man guba, pag set up (lang) kay mga bag-o to abot (ang RNA extractors),” pasabot pa ni Bernadas.

Ang pagabot sa maong technician daan ng gipahibalo ni Test, Trace, Treat (T3) chief implementer Vince Dizon aron sa pag-instalar sa bag-ong makina aron mas daghan ang magdagan nga makina ug mas mapadali ang pagpagawas sa mga resulta sa COVID-19 test.

Ang duha ka RNA extractors gi-donate sa Anti-Coronavirus Task Force sa tinguha nga madugangan ang kasamtangang makina nga dinhi sa Sugbo.

Ang laing usa gi-instalar sa Cebu TB Reference Laboratory Molecular for COVID-19 Testing(CTRL-MFCT) diha sa DOH-7. “Yes its running, the only problem for both labs; two sets ang kits needed. Two different PCR machines with individual compatibilities. One set can only run on specific kit. Dapat available for both to run full capacity,” dugang pagpasabot ni Bernadas. Nasuta nga ang Cebu adunay tulo ka molecular laboratories nga kwalipikado ug accredited paghimo og COVID-19 tests.

Gawas sa VSMMC-SNL ug CTRL-MFCT,  ang laing usa ka RT-PCR machine anaa sa ARC Hospital sa Dakbayan sa Lapu-Lapu. Mao kini ang una ug privately-owned laboratory nga gitugotang mohimo og corona virus testing dinhi sa Sugbo. /IBM (BANATNEWS)