Naleksyon tungod sa Bagyong Yolanda

CEBU, Philippines – Tungod sa mga leksyon nga nakat-onan lima ka tuig na ang nakalabay sa super typhoon Yolanda ang Cebu Provincial Disaster Risk Reduction and Management Office (PDRRMO) padayong namalit og mga gamit nga ilang magamit dayon kon may mahitabong katalagman.

Karong adlawa ang ikalima ka tuig nga sumad sa pag-igo sa bagyong Yolanda sa Eastern, Central ug Western Visayas nga nikalas og gibanabanang siyete mil ka tawo ug bilyones nga kantidad sa mga kabtangan, imprastraktura ug panginabuhian. Usa ang lalawigan sa Sugbo partikular ang amihanang bahin niini ang nakatilaw sa latos sa maong makalilisang nga bagyo.

Ang Kapitolyo nakapalit na og duha ka fully-equipped rescue vehicles nga nagkantidad og P17 milyones matag usa. Ang maong mga gamit gikan pa sa nasud sa Japan ug nangabot niadto lang nakalabay nga semana. Matud pang  PDRRMO Chief Baltazar Tribunalo ang maong mga trak makaresponde bisan unsang katalagman sa kayutaan o sa katubigan.

Kompleto usab kini sa mga gikinahanglang ekipo sama sa hydraulic spreader nga magamit pag-aswat og mga debris, generator sets, diving equipment alang sa water search and rescue, hydraulic cutters, electric winch ug uban pa.

Mao pa kini ang unang higayon nga ang lalawigan nakaangkon og susamang gamit. Apan ang Danao City mao ang labing unang LGU sa lalawigan nga nakapalit og fully-equipped rescue truck.

Matud pang Tribunalo ang tutokan nila sa sunod tuig mao ang disaster prevention and mitigation o ang kampanya aron malikay sa disgrasya o mamenusan ang kadaot o gidaghanon sa mga makalas kon dunay katalagman. Sa sunod tuig, ang 40 porsiyento sa budget sa PDRRMO gamiton sa maong tinguha.

Matud niya prayoridad sa lalawigan nga kinahanglang preparado kini kon may mga katalagman.

Sa tibuok probinsya, adunay 800 ka responders gikan sa 51 LGUs. Aduna say 40 ka mga responders ang provincial government ug daghan pang gikan sa mga non-government organizations nga andam kanunay moresponde.

“Since Yolanda, dako kaayog kausaban. Dako kaayog pag-improve but dako pa sad tag trabahoon,” paghulagway pa ni Tribunalo sa pangandam nga gihimo sa lalawigan karon.

Sa pikas bahin, nasayran nga daghan pa gihapong mga panimalay sa amihanang bahin sa Sugbo ang humok ra kaayong gub-on kon adunay kusog nga bagyong moigo didto.

Naobserbahan sa gihimong survey sa NGO nga Habitat for Humanity’s Terwilliger Center for Innovation in Shelter  karong tuiga, nigawas nga lapas 90 porsiyento sa mga kabalayan nga ilang gi-survey pulos dili maayo pagkahimo ug peligrong paliron lang sa bagyo.

Kaning maong kabalayan kasagaran nakita sa Bogo City . Matud pa kinahanglan unta nga ayuhon na kini ug tarungon ang pagmentinar. Apan nasayran usab nila nga ang rason  sa mga tagbalay mao ang kalisod sa budget. Nasayran usab nga imbes nga skilled workers ang nagtukod sa mga balay, “inato” lang nga paagi kini gihimo ug sila-sila ra pud ang nagbuot sa desinyo kutob sa maabot sa ilang budget.

“Almost all homeowners (94 percent) aspire to improve their homes, but are constrained due to lack of funds,” sumala pa sa maong survey. (Mitzei Ambrad, May Miasco sa The Freeman/IBM)(BANAT NEWS)