Sakit nga Cadang-cadang gi-monitor di kasud dinhi

Gibati na'g kalisang karon ang mga Taiwanese sa mga butong sa lubi nga gikan sa Pilipinas gumikan sa sakit nga Cadang-cadang, matud pa ni Aw-Au Lambino sa Philippine Coconut Authority (PCA-7).

Apan bisan pa niini gipasabot ni Lambino nga way epekto ang Cadang-cadang sa lawas sa tawo, lahi sa pagtuo sa mga Taiwanese.

Ang Bicol region, Samar ug Leyte dugay nang gihugpaan ang ilang kalubihan sa Cadang-cadang nga sakit apan wa gikataho nga mitakod kini sa tawo.

Hinuon giangkon ni Lambinonga puwerteng isoga ning maong sakit kay ultimong kutsilyo nga kataptan og kagaw sa Cadang-cadang unya ikahiwa kini sa hain mang parte sa lawas sa lubi, mataptan dayon ang maong lubi sa maong sakit.

Maoy hinungdan nga dinhi sa Central Visayas higpit kaayo ang pagbantay sa mga troso sa lubi nga mangabot gikan sa nagkalainlaing lugar sa nasud tungod sa kakusog karon sa "coco lumber".

Matud pa ni Lambino nga ang ilang gibantayan nga way mga linaras o kaha bunga sa lubi nga gikan sa Bicol, Samar ug Leyte nga makadunggo dinhi sa Central Visayas aron nga dili makapanakod ang Cadang-cadang dinhi.

Ila pa usab nga gipaningkamotan karon nga ikadeklarar nga "Cadang-cadang free" ang rehiyon 7 aron nga may ikasuportang kamatuoran ang kagamhanan nga ang mga lubi dinhi, wala pa hitapti sa maong sakit ug padayon ang pag-eskporte niini ngadto sa Taiwan.

Way El Niño sa Pilipinas - Pagasa

Way napanid-ang La Niña o kaha El Niño niining tuiga dinhi sa nasud, ang mga tinugyanan sa Philippine Atmospheric Geophysical and Astronomical Services Administration.

Matud pa ni weather forecaster Oscar Tabasa sa Pag-asa-Mactan nga wala pa makasimhot ang ilang mga kahimanan sa La Niña nga moigo sa nasud karong tuiga.

Apan lahi ang mga ekipo sa Estados Unidos kay dali kaayo kining nakapanimaho sa La Niña kay ilang gibasihan ang kabugnaw karon sa dagat sa Pacifico.

Si Edward Alan O'Lenic, hepe sa National Oceanic and Atmospheric Administration's Climate Prediction Center sa Estados Unidos nagkanayon nga dili kalikayan ang paghugpa sa La Niña ning tuiga sa mga nasud sa US, Asia ug South America.

Kining La Niña mobundak og baga nga uwan sa US ug sa Pacific Northeast, apan mopahugpa og kainit sa panahon sa mga nasud sa habagatan.

Hinuon masinatian usab ang bagang uwan sa Indonesia, Amihanang Australia ug sa Amazona, matud pa ni O'Lenic.

Gipasabot ni O'Lenic nga ang La Niña maoy kaatbang sa El Niño diin sa usa ka lugar may baga nga uwan, samtang sa laing lugar init usab kaayo ang panahon ug kini mahitabo matag lima ka tuig.

Matud pa niya nga ang katapusang La Niña nga nahiagoman sa kalibotan nahitabo niadtong 2000-2001 nga nasinatian usab sa Pilipinas.

Apan dinhi sa nasud way namatikdan ang mga tinugyanan sa panahon nga La Niña o El Niño phenomenon nga mahitabo karong tuiga.