Sa kataposan, mabalhin na gyu’ng mga biktima sa bagyong Yolanda sa mga isla sa Bantayan ug Camotes ngadto sa mas luwas nga mga luna. Kay mahimo nang gastuhon sa gobiyerno ang minilyon ka pesos nga pundo sa pagtukod ug pagpalambo sa relocation sites sa duha ka isla sa Sugbo nga sukad pa sa atong katiguwangan wa katitulohi.
Si Environment Secretary Ramon Paje may tubag sa usa sa labing dakong suliran nga nakalangay sa lapad nga rehabilitation sa silangang Kabisay-an ug amihanang Sugbo nga labing nagusbat ni Yolanda ug bisan sa kalungsoran nga nahapla sa makalilisang nga linog sa Bohol. Apan nagdumili siya pagtino kanus-a kaluwatan ang mga titulo.
***
Sa pakighinabi sa Tubag! sa ABS-CBN Channel 3, nipasabot si Paje nga wa katitulohi ang mga isla sa Bantayan ug Camotes kay wa sila ma-classify hangtod karon. Matod ni Paje nagpadayon na ang Department of Environment and Natural Resources sa pagsusi unsay labing tukma nga kapuslanan sa mga luna sa duha ka isla aron kahatagan sa tukmang kategoriya.
Nipasalig si Paje nga wa sila maglangay sa ilang gimbuhaton. Samtang nakasabot sa pag-apura sa lokal nga mga opisyal sa pagtitulo na sa relocation sites, gitataw ni Paje nga di mahimong lakturon ang ilang mga lagda nga gitumong sa pagtino sa labing haom ug luwas nga paggamit sa mga luna.
***
Sa laktod di pa katino si Paje kanus-a manggawas ang mga titulo sa mga luna sa Bantayan ug Camotes. Nagdumili gani pagtubag dihang among gipangutana kun mga buwan na ba lang o katuigan pa ang paabuton sa mga biktima sa katalagman ug ubang mga molupyo sa duha ka isla.
Igo lang nipahibawo si Paje nga kabahin lang ug di gyud ang kinatibuk-an sa duha ka isla sa amihanang tumoy sa Sugbo ang matitulohan. Ang wa isulti ni Paje mao nga samang rekomendasyon ang gihimo sa Mactan-Cebu International Airport Authority dihang gisusi may igo bang sukaranan pagtukod og mga tugpahanan sa Bantayan ug Camotes.
***
Usa sa labing agresibong niduso ni Paje pagtitulo na sa relocation sites sa Bantayan, Camotes ug ubang mga dapit nga nagusbat sa katalagman mao si Rehabilitation Czar Panfilo Lacson. Kinsa naglisod pagsabot nganong wa pa kabuylo ang pagbalhin sa mga biktima ngadto sa mas luwas nga mga dapit bisan kapin na sa tuig human sa bagyo ug linog.
Nakasabot hinuon si Lacson sa mga lagda sa Commission on Audit pagdili sa paggasto og bisan usa ka dako sa pundo sa gobiyerno alang sa mga luna nga way titulo. Nagapos sa’ng Malakanyang kay gidasonan sa Department of Justice ang baruganan sa COA. Nanghinaut siya nga di maglangay ang DENR paghawan sa dakong babag sa rehabilitation.