Hinaot nga nakat-onan na nilang Presidente Noynoy Aquino ug Heneral Elmer Soria ang duha ka bililhong leksiyon sa pag-ihap sa mga patayng lawas nga biktima sa makalilisang nga bagyo: Una, nga di maayong banabanaon ang gidaghanon sa mga nangamatay sa di pa ang aktuwal nga pag-ugkat sa mga lawas; ug ikaduha, mas di maayo nga lalisan ang nagkasungi nga mga banabana.
Si Soria mao ang gitangtang nga hepe sa kapolisan sa Eastern Visayas nga iresponsableng nibanabana usa ka adlaw human sa bagyo nga kapin sa 10,000 ang nangamatay. Inay maoy magda sa buot, si Aquino nihimo sa iyang kaugalingong banabana nga 2,000 ngadto sa 2,500 ra ang nangamatay.
***
Si Soria niinsistir nga ang iyang banabana gipasikad sa kasayuran gikan sa mga mayor ug mga gobernador sa mga lalawigan, mga dakbayan ug kalungsoran sa iyang hurisdiksiyon, ang silangang Kabisay-an. Si Aquino sa iyang bahin wa mosulti unsay sukaranan sa mas ubos niyang numero, kay wa man moluwat og bisan unsang banabana ang National Disaster Risk Reduction and Management Council ug bisan ang iyang mga sinaligan nga silang Interior Secretary Mar Roxas ug Defense Secretary Voltaire Gazmin.
Sa labing uwahing ihap, niabot na og 7,703 ang nangamatay ug missing nga mga biktima ni Yolanda. Mas duol sa banabana ni Soria kay ni Aquino.
***
Di ni igong sukaranan sa pagbalik ni Soria sa katungdanan. Labing dako niyang atraso mao ang kapakyas pagbadlong sa lapad nga pagpangawat sa mga bay patigayon sa Dakbayan sa Tacloban. Angay hinuong hatagan sa tanang pagsabot kay siya, iyang pamilya ug kasagaran sa iyang mga sakop nabiktima sab sa bagyo. Nga posibleng maoy hinungdan sa nasobrahan niyang banabana.
Di na mosaka ang gidaghanon sa mga nangamatay ug missing. Mahimong motidlom pa gani tungod sa kahigayonan nga pipila sa missing nabangalan na apan wa pa lang mailhi. Apan angayng mangayo na og pasaylo si Aquino. Iyang sayop nga banabana nakapatumaw sa mga pagduda nga gimaniobra sa gobyerno ang ihap sa mga nangamatay.
***
May sukaranan ang pagduda nga nihunong ang diktadura sa Myanmar pag-ihap sa mga nangamatay sa bagyong Nargis nga niigo nila niadtong 2008 kay gibabagan ang kasagaran sa mga langyaw pagtabang sa mga biktima. Apan way makahimo sa samang pasangil sa ihap sa mga biktima ni Yolanda.
Nagbantay sa paghipos, pag-ila ug paglubong sa naugkat nga mga patayng lawas ang International Criminal Police Organization, International Committee of the Red Cross, World Health Organization ug aid workers gikan sa Japan, Australia ug Italya nga nagpabilin pa sa Tacloban ug kasilinganang mga lalawigan. Makuha ang tukmang ihap sa mga napatay ni Yolanda bisan sa pataka nilang Aquino ug Soria.
***
Email: leo_lastimosa@abs-cbn.com.