Buloy: Be tan-awon ta og daot ka na ba gyud og mata. Makaklaro pa ka niini?
Bitoy: Dili na gyud Dok da.
Buloy: Kining letraha?
Bitoy: Unsa ma na Dok letrang k?
Buloy: Daot ka na gyud diay og mata. Segi balik ugma pasukdan tika og antipara palihug diay ko og bayad sa cashier daan.
Bitoy: Pila man Dok?
Buloy: Gamay ra tulo ka libo lang.
Bitoy: HA! Pila Dok?
Buloy: Tulo ka libo ra.
Bitoy: Ah Dok! Sipyat ko da mas daot akong pandungog kay sa akong mata unahon ko lang sa ni akong dunggan Dok unya na lang ang mata.(Toink!/Aguy!)
(Hehehehehehehehehehehe!)
Ginaingon musugot ka ug sa dili ang bunga nga hilaw paingon gyud sa pagkahinog. Sa laktod muabot gyud ang panahon nga ang gahi muhomok samang walay panuigon gikan sa pagkabata nga dili mopaingon sa pagkahamtong.
Kun sa imong panuigon nagsugod na pag-awop ang imong mga mata, nag-anam nag kaduol o distansiya ang katin-aw sa imong panan-aw nagpasabot nag duha ka butang. Kun himsog ug nagsubay ka sa mga haom nga paagi pag-amping sa lawas mahimong ang hinungdan ang panuigon apan kun dili pa haom ang imong panuigon nga magkaproblema ka sa mata ang posebling hinungdan abuso ug walay pag-amping sa lawas.
Sa edad nga 40 sagad masinati ang kalisod na sa pagtutok og butang paduol tungod sa gitawag og presbyopia. Normal ni nga pagkapapas sa abilidad sa pagpukos tungod sa pagtibugok sa lente sulod sa imong mata.
(Mao ni nahitabo intawon sa pare dihang nagbunyag)
Padre Bitoy: Kinsay ngalan ini?
Senyang: Romeo padre.
Padre Bitoy: Ka cute hmmm….. kahumok pa sa hubon.
Senyang: Dili na hubon imong gihikap padre.
Padre Bitoy: Unsa man diay ni.
Senyang: Ako nang dughan(Toink!/Aguy!)
(Sipyat!!! Hehehehehehehehehehe!)
Dili ko eksperto sa pag-amping sa mata. Labaw nang dili ko suhito kanus-a ug unsay tino nga hinungdan kun madaot ang mata. Buot ko lang ipaambit kining mga kasayoran nga akong nasugatan sa pamasin nga makatampo pag-amping sa inyong mga mata.
Dunay giingong 6 ka paagi pag-amping sa imong mga mata.
• Gamit og mapanaliporon nga rayban – Ang silaw sa adlaw makamugna og katarak ug pagkaus-os sa macular sa mata. Ang ultraviolet mookiot sa retina nga makahimo ug kadaot.
• Ayaw og panigarilyo – ang pagpanabako makadugang og risgo pagmugna og kadaot sa mata.
• Limitahi ang pag-inom og makahubog – ang sobrang pag-inom makaingon sa sayong pagkadaot sa mata. Bisan gani ang gamay nga pag-inom makaingon gihapon sa migraines hinungdan nga makasinati og mga flashlights.
• Normal nga blood pressure ug cholesterol – Ang taas nga dugo makaapektar sa panan-aw nga moresulta sa hypertensive retinotherapy.
• Kun diabetic siguroa nga kontrolado ang blood sugar - Ang taas nga dili insaktong pagbantay sa blood glucose makaingon sa diabetic retinotherapy.
• Kaon og pagkaon nga puno sa antioxidants – Ang pagkaon og mga utanon dili lang makaayo sa mata kun dili sa tibuok panglawas.
(email:jomar_bellita@yahoo.com)