Ambot unsa nay nahitabo sa issue sa pagpahamtang unta og buhis sa giingon nga world-class nga Cebu International (gyud) Convention Center. Apan daghan ang mga pangutana. Kun negosyo, nganong di man buhisan? Kwarta sa lungsod ang gigasto pagtukod niini, nakabawi na ba ang lungsod sa ilang puhonan? Pila na, sukad?
Sa side sa Mandaue City, ang tag-iya sa yuta nga gibarugan sa international convention center, pila na man usab ang ilang nasapi gikan sa paggamit sa ilang yuta nga dili man kaha sila makakobra og buhis? Ila bang gi-donate ang yuta, o ila kini sa provincial government? Ug nganong paapilon man sila’g gasto pag-maintain niini? Joint venture ba ni sa lalawigan sa Sugbo ug sa dakbayan sa Mandaue?
Gikan sa pagkatukod niini, kay ang tuyo niini, negosyo man gyud, pila na may nasapi niini? Nabawi na ba ang gipuhonan sa mga magbubuhis sa lalawigan? Aduna bay accounting?: Pangutana lang?
* * *
Wa gyud tay laing kapasanginlan niining pagbaha-baha sa atong dapit, kundili kita ra mismo. Resulta na kini sa atong kadanghag ug sa walay pagpakabana .. and of course gumikan sa kapakyas sa gobyerno as a whole, pag-anticipate niining tanan.
Wala kitay urban planning. Ang tanan pinasagad lang gyud, maoy hinungdan nga walay nagtagad sa drainage. Sa construction, tukod dinhi, tukod didto, squatting dinhi, squatting didto. Walay nag-protect sa kasapaan ug mga waterways. Ang basura, labay dinhi labay didto.
Karon, akong tan-aw, uwahi na ang tanan. Wa na tay mahimo kay hilabihan nang sukoa sa environment. Naningil na sila sa kadaot nga atong gihimo batok kanila. Inigbunok sa uwan, maglibog na sila kun asa sila agi nga ato na mang gialihan ang ilang mga agianan, hangtud nga muabot na lang sila sa dalan Colon.
Kinsay sad-an niining tanan? Ikaw ug ako. Kitang tanan, ilabina ang mga tawo nga anaa sa gobyerno.
* * *
Kahinumdom ko sa Cagayan de Oro, sayo sa buntag, mga alas 5 tingali kadto, adunay nanawag ni Mayor Reuben Canoy, mitaho nga dunay nagtukod og bayongbayong sa Macabalan. Diha nay mga haligi. Dihadiha dayon, gipaguba ni Mayor Canoy ang gisugdan na unta nga squatting.
Organized squatting kadto. That was many years ago, kay bag-o pa kong mi-graduate sa Xavier University, ug hangtud karon walay squatter ang maong dapit. Sa ato pa, right from the start, kinahanglan sumpoon ang squatting, dili pahinaykan, kay magbuot na inigpapahawa nato nila.
Gawas sa Mahiga creek, unsaon man nato pagpapahawa ang mga squatter sa atong mga sidewalk?