Mawagtang na sa kamerkadohan ang NFA rice nga tag-P18.25 ang kilo. Niangkon ang NFA nga di kalahutay ang kagamhanan pag-abuno og P16 sa matag kilo sa bugas nga ang tinuod nga presyo P34 sa lokal ug P32 sa imported nga bugas (wa pay labot ang sako, bodega ug ubang gasto). Di hinuon hingpit nga hunungon ang pagbaligya sa baratong bugas. Igo lang ning kuhaon gikan sa mga merkado. Diin bisan kinsa lay makapalit, bisan ang mga adunahan nga managinot paglawog sa NFA rice sa ilang iro.
Atol sa panel discussion, “Rice Today, Gone Tomorrow” sa Ramon Aboitiz Foundation Inc. (RAFI), gipahibawo ni Teresa Alegado, Sugbuanong nasudnong presidente sa Grains Retailers Confederation (Grecon), nga sunod nilang ipamaligya sa kamerkadohan ang NFA rice nga tag-P25, P30 ug P35 matag kilo.
* * *
Kinsay mopuli pagpamaligya sa P18.25 nga NFA rice aron pagtino nga ang makapalit ini mao rang labing kabos nga mga konsumidor, nga maoy labing nagkinahanglan sa subsidy sa kagamhanan? Si Dr. Grace Alfafara-Rodriguez, NFA operations officer, nilista sa mosunod: Tindahan Natin, Tindahan sa Parokya, local government units, ug Kalahi.
Matud ni Rodriguez ang makapalit sa Tindahan Natin gipanglista nang daan ug kinahanglang mopirma sa ledger matag palit nilag bugas. Wa pay klarong lagda unsaon pagbaligya ang bugas sa ubang outlets. May sukaranan ang kahadlok nga mosamot ang kaguliyang. Unsa kamakiangayon ang pagpili sa labing kabos? Labi na nga gipaapil sa salida ang mga politiko. Sa way paghisgot nga ang bag-ong mga tigbaligya way kasinatian sa patigayon sa bugas.
* * *
Laing dinapit sa diskusyon, si Dr. Eliseo Ponce sa Visayas State University, nisugyot og mas yanong sistema: Inay manghilabot ang NFA sa patigayon sa bugas, nga makadugang lang sa kahigayonan sa pag-usik-usik ug pangurakot, mas maayo pang hatagan og kuwarta ang labing kabos nga mga molupyo. Ug sila nay mopili asa makapalit sa labing baratong bugas.
Gipasalig ni Agriculture Asst. Secretary Salvador Salacup nga gitun-an na sa gabinete ang nagkalainlaing sistema sa pagtabang sa mga konsumidor nga maoy labing grabeng naigo sa kamahal sa bugas.
* * *
Ang kalibotanong hulagway sa krisis sa bugas gipresentar atol sa panel discussion ni Dr. William Padolina, kanhi kalihim sa DOST, nga karon maoy Deputy Director General sa International Rice Research Institute (IRRI):
• Gikinahanglan sa Pilipinas ang self-sufficiency sa bugas humay kay 7 percent lang sa kalibotanong produksiyon sa bugas ang mapalit gikan sa kalibotanong merkado;
• Angay’ng palambuon ang bag-ong matang sa mga binhi sa humay kay ang gipananom karon sa mga mag-uuma maoy mosuyop sa 70 percent sa kalibotanong suplay sa tubig (3,000 ka kilong tubig ang gikinahanglan paghimo og usa ka kilong bugas humay); ug napasagdan sa Pilipinas ang pagbubo og puhonan sa pagtuon sa bag-ong mga teknolohiya sa produksiyon sa bugas.
Email: leo_lastimosa@abs-cbn.com