Base sa akong nabasahan ug nakita sa usa ka "documentary film", usa si kanhi unang ginang Imelda Marcos sa mga matud pa, migamit og propaganda aron mahibalik ang simpatiya sa katawhan sa iyang bana nga kaniadto magpasubli pagka-presidente. Sa usa ka tigum atubangan sa bagang duot sa katawhan, kalit nga may usa ka lalaki nga nitigbas sa unang ginang. Daling nakapanalipod kang Imelda ang iyang mga bodyguard apan naka-angkon gyud kini og samad. Sulod sa tambalanan, gipadayag ni Imelda ang iyang kabalaka sa seguridad ug ang iyang kahadlok nga moabot ang higayon nga bisan kang kinsang kinabuhi nalang ang kutloon. Gipyestahan sa media ang maong insidente ug nibaha ang simpatiya sa katawhan sa pamilyang Marcos.
Sa usa ka lungsod dinhi sa Visayas, nahitabo usab ang susamang insidente. Mag-agaw ang nagsangka sa pagkamayor sa piniliay niadtong 1990’s. Ug tungod kay nangiwit ang usa ka kandidato, nihimo ni og propaganda aron pagkuha sa simpatiya sa mga botante. Sa usa sa iyang mga rally, gipusil ang maong kandidato atubangan sa katawhan. Nagkaguliyang ang mga tawo ug daling gida’a sa tambalanan ang mayoralty candidate. Apan human sa pipila ka adlaw, nahibaw-ang sinugo ra usab sa kandidato ang suspek sa pagpamusil. Napildi man sa maong eleksyon ang kandidato pagka mayor, apan wala na siguro’y makalupig sa iyang gihimong pakulo.
Karong nagsingabot nga eleksyon, daghang mga propaganda ang gi-umol sa mga politikong disperado nga modaog. Ug niadtong adlaw’ng Lunes, atong nakita sa telebisyon ang init nga pagsugat ni People’s Champ Manny Pacquiao. Sa matag abot ni Pacman gikan sa malampusong pakigsangka, mga politiko ang magpalibot kaniya. Apan lahi ang kolor sa labing bag-ong motorkada ni Pacman tungod kay wala kapugngi ang pag-eksina sa mga politiko nga nibalandra ang mga nawong ug nisapaw pa sa "undercard winner" nga si Bernabe Concepcion.
Ordinaryong talan-awon nalang sa publiko ang mga pa-simple apan du’t sa kasingkasing ang igo sa mga propaganda. Gani dili kompleto ang kampanya sa mga kandidato kung dili mohalad og kanta, mosayaw ug mopasupot og mga kataw-anang sugilanon. Ingon og normal nalang ang pagkugos sa usa ka kandidato sa mga bata o ang paggakos sa mga lola o ang pagpanglamano sa tanang mga tawo. May mga politiko pa nga manghatag og candy o bisan unsang mga butang sama sa wrist band, kawo o t-shirt nga naputos sa ilang mga pangan ug sa posisyon nga ilang gidaganan.
Dili man sama sa nahitabo kang Imelda o sa usa ka kandidato pagka-mayor apan walay kalainan ang gihimo sa mga politiko karon aron lang sa pagbitik sa boto sa katawhan. Matud pa, dili kompleto ang eleksyon sa nasud kung wala ang gimik o propaganda sa mga kandidato. Gani sa matag higayon nga mahuman ang kampanya sa usa ka lugar, dili ang mga plataporma ang hisgutan sa katawhan apan ang pasi-aw sa mga kandidato ug sa ilang mga torotot. Sa maong punto, mas maila ug mahinumduman pa ang mga magpapili atol unya sa adlaw sa eleksyon.
Propaganda man o simpleng paglingaw o pagpadangat sa pagpakabana ang gihimo sa mga kandidato apan kung palawman ang pagtan-aw sa ilang gipanghimo, pagbitik lang ni sa boto ug suporta sa mga tawo. Apan mag-unsa man ang eleksyon sa nasud ni Juan dela Cruz kung mawala ning mga propaganda? Matud pa, kultura ug tradisyon na sa mga Pinoy ang proganda apan dili sa tanang higayon nga magpada ang mga botante sa igo ini.