Nasupo dayon ang pangangkon ni Presidente Noynoy Aquino sa iyang State of the Nation Address (SONA) nga dako ang pagtidlom sa mga kaso sa dengue sa pipila ka bahin sa nasud tungod sa bag-ong panagang nga na-imbento sa Department of Science and Technology (DOST) ug Department of Health (DOH). Ang tinuod mao nga nadoble ang mga kaso sa dengue sa Dakbayan sa Sugbo ug ubang bahin sa Pilipinas.
Gipahibawo ni Aquino nga bilib siya sa mosquito traps nga gipakatap sa nagkalainlaing mga lalawigan. Kay, niya pa, epektibong nasagang ang pagsulbong sa mga kaso sa dengue, labi na kay nakabuylo nang tinguwan. Klarong nasud si Aquino sa bolsa sa iyang mga sinaligan.
* * *
Ovicidal/Larvicidal (OL) traps ang tibuok ngan sa mosquito traps, nga gihatagan ni Aquino og mas dakong importansiya kay sa Overseas Filipino Workers (OFWs) ug Freedom of Information (FOI) bill. Ang naghimo sa kahimanan mao ang Industrial Technology Development Institute (ITDI) ug Philippine Research Council for Health Research and Development (PCHRD).
Gidasig sa DOST ang katawhan paghimo og ilang kaugalingong OL traps ginamit ang mosunod: Itom nga lata o plastik nga tasa; OL pellets nga makuha gikan sa DOST; gamay nga lawanit; tubig; ug ginamit nga toothbrush.
* * *
Nihatag sang DOST og giya unsaon paghimo ang OL traps: Ibubo ang tubig ug OL pellets sa tasa; ituslob ang lawanit hangtod nga masuyop ang tubig ug natunaw nga pellets; ibutang ang tasa sa mga dapit nga kinaham sa lamok sud sa usa ka semana; ang mga lamok nga nipilit sa lawanit kagison sa toothbrush ngadto sa tubig; nga ilabay sa uga nga yuta; ug sublion ang proseso matag semana.
Mangayo ko og pasaylo sa akong mga higala sa DOST: Apan ako silang pahibaw-on nga ang OL traps nga ilang gipakatap gamay ra og labaw sa karaang bugal-bugal nga tambag pagpatay sa lamok—tagsa-tagsaon pagdakop ug tingalon og hilo aron pagsegurong di nang kapangitlog ug kasanay.
* * *
Samtang gipasalig sa DOST nga ang OL traps gibutangan nila og pahumot pagdani sa mga lamok, di silang kabuot asa motugpa ang mga peste nga nagda sa dengue. Mao ni labing dakong buslot sa OL traps: Di silang kapugong sa mga lamok sa padayong pagtugpa sa mga kanal ug ubang nagpundo nga tubig nga mas luwas nilang kaitlogan ug kasanayan.
Nagpabilin nga labing epektibong panagang sa dengue ang pagpanlimpiyo sa tibuok palibot, pagyabo sa tanang nagpundo nga tubig sa sud ug sa gawas sa kabalayan. Ang OL traps, samtang mas luwas kay sa mga kemikal nga gigamit sa fogging ug mist spraying, taphaw lang gihapon nga pagpanglaktod. Nga di makapuli sa kakugi ug kamapailubon sa pagpuhag sa tanang posibleng tagoanan sa mga lamok.
* * *
Email: leo_lastimosa@abs-cbn.com