Ang expose ni kanhi kongresista Antonio Cuenco sa gidudahang drug lords sa Sugbo ug Central Visayas niadtong 2001, hingpit sa tanang makapa-ukyab nga lamas: Si Cuenco maoy tsirman sa House Committee on Dangerous Drugs; gipaluyohan sa mga sakop sa komitiba sa iyang kawsa; ginganlan ang dagkong mga negosyante ug mga durugista nga ang uban napapriso na sa kapolisan; gitumbok sang nagkalainlaing buhatan sa gobyerno nga nakigkonsabo sa mga durugista; ug may mga testigo nga niangkon sa ilang kalambigitan sa negosyo sa ilegal nga drugas.
Ang pagtingog ni Cuenco gipasidunggan sa mga Sugbuanon. Sa kataposan, may nangisog na gyud batok sa bangis nga mga sindikato sa ilegal nga drugas. Ang bituon ni Cuenco nitiurok hinuon dihang napakyas pagmatuod sa iyang mga pasangil.
* * *
Ang expose ni Cuenco nahimong simbolo unsa ka way kapuslanan ang mga imbestigasyon sa Kongreso: Way ebidensiya nga makabarog sa korte; ang kapolisan ug ubang buhatan sa gobyerno napakyas pagtakdo sa kaliboan ug usa ka detalye nga nitumaw sa daghang hugna sa imbestigasyon; ug bisan unsa kainit nasapawan sa mas bag-ong mga kontrobersiya.
Napamatud-an sa expose ni Cuenco nga ang Kongreso kutob ra sa pagbisto. Di makapugos sa ubang buhatan sa gobyerno pagsunod sa ilang gustong direksiyon sa kaso. Labaw nang di kadiktar sa mga hukmanan pagdason sa ilang gideklarar nga mga sad-an sa bangis nga mga krimen.
* * *
Ang labing makaluluoy nga mga biktima sa expose ni Cuenco mao silang Ananias Dy ug Bernard Liu, nangangkong bodyguards sa managsuong Peter ug Wellington Lim nga ilang gilambigit sa drugas. Ambot gusto bang magbag-o sa kinabuhi, o nanimawos lang, ang ilang testimoniya batok sa mga Lim, nga gihangop pag-ayo sa mga Sugbuanon, maoy gigamit pag-apiki nila.
Gipatay si Dy lima ka tuig human sa expose, gisunod si Liu napu ka tuig human sa expose. May kalambigitan ba sa expose ang ilang kamatayon o may lain silang atraso? Wa pa masulbad ang kang Dy hangtod karon. Gikahadlokang mao say dangatan sa kamatayon ni Liu.
* * *
Ang paghungaw sa expose ni Cuenco maoy hinungdan nga ubos ang pagtan-aw sa publiko sa mga imbestigasyon sa Kongreso. Bisan unsa kamasaaron ang sinugdanan, gikahadlokan nga makapahugno ra gihapon ang sangpotanan. Sama nga ang nahitabo nilang Dy ug Liu nakapasamot sa kamapanagan-on sa mga nakasaksi sa mga krimen o kahiwian sa pagsugal sa ilang seguridad.
Ang kataphaw sa Kongreso ug ang kahadlokan sa mga testigo maoy ampay sa drug lords, mga kawatan sa gobyerno ug ubang mga sindikato. Sa way paghisgot sa laing di malalis nga pait nga kamatuoran: May mga polis, mga piskal, mga huwes ug ubang opisyal sa gobyerno nga tinuod gyong kakonsabo sa mga kriminal; ug ang depektusong burukrasya ug sistema sa hustisya maoy nakapasiaw nila.
* * *
Email: leo_lastimosa@abs-cbn.com