Duna nay makatumba ni Manny Pacquiao. Mas gamhanan pa kay ni Erik Morales nga maoy kataposang nakapilde niya niadtong 2005. Nagsugod og hamok niya kining bangis nga kaatbang niadtong 2006. Na-ospital siya tungod ini human sa piniliay sa Mayo sa niaging tuig. Mao say responsable sa pagkabalik niya sa ospital karong semanaha.
Ang mortal nga kaaway ni Pacquiao daghan og ngan: GERD (gastroesophageal reflux disease); GORD gastro-oesophageal reflux disease; gastric reflux disease; ug acid reflux disease. Nagpabiling misteryo ang tinuod nga hinungdan sa sakit. Ang labing kalma nga kaso mosangpot lang sa pagpanug-ab o pag-aslom sa ginhawaan. Ang labing grabe mahimong makamatay.
***
Ang sakit nga nakahasol pag-ayo ni Pacquiao gitawag sab og heartburn. Wa ni bisan gamay nga kalambigitan sa kasingkasing. Apan ang mga timaan way kalainan sa atake sa kasingkasing: Mosanting pag-ayo ang sakit, manghugot ug morang mosilaob ang dughan ug maglisod pagginhawa ang pasyente. Maong sa duha ka higayon nga ni-atake ning Pacquiao, nga nakalahutay bisan sa labing bug-at nga santako sa mas dagko ug mas kusgan niyang mga kaatbang, sa ospital nitugpa ang bugtong boksidor nga may pito ka kalibotanong korona sa pito ka nagkalainlaing timbang.
Mga suod ni Pacquiao nipasabot nga sa duha ka higayon nga nalukapa siya sa GERD, napasaran siya sa gutom. Ang wa nila mahibaw-i mao nga ang sakit di tungod sa pasmo. Mas dako og papel ang tiningob ug naghinobrang pagkaon. Maong mangahas ta pag-ila ning misteryusong sakit.
***
Ang atong pagkaon hilison sa asido nga hinimo ug gitipigan sa tiyan. Kansang putos may igong gibag-on nga makapugong sa asido paggawas ug paghimo og kadaot sa ubang bahin sa lawas. Apan sa hangtod karon wa pa matino nga hinungdan, may mga higayon nga ang asido mosaka paingon sa esophagus. Nga moabli lang unta aron pagpasud sa pagkaon ngadto sa tiyan ug pagpahungaw sa daklit ug tagsaon kaayong tug-ab.
Kay ang esophagus di man sama kabaga sa tiyan, mameligro ning magguba kon kanunayng masudlan og asido. Kon magbalik-balik ang GERD, mahitabo ang gitawag sa mga doktor nga erosive esophagitis.
***
Apan di hingpit nga inutil si Pacquiao batok sa GERD. Samtang wa pay nakit-an nga panagang, mahimo niya ang mosunod nga mga lakang aron pag-iban sa kahigayonan sa sakit:
• Kon mopahuway nga magtakilid, makatabang kon matug sa wala nga kilid sa tiyan inay sa tuo nga kilid;
• Mas maayo gyud hinuon kon maghayang ginamit ang duha ka unlan, o gipa-ibabaw ang ulohan nga bahin sa higdaanan;
• Makatabang sab kon mag-diyut-diyot og ginagmay nga kaon kay tagsa ug tiningob nga dagkong kaon; ug
• Labing maayo nga balikon ang gihimo sa atong katiguwangan nga manihapon sa wa pay alas-6 sa hapon ug palabyon ang upat ka oras sa di pa matug.
***
Email: leo_lastimosa@abs-cbn.com