Ang karaan nga balay ni Mr. Hugo gibaligya niini ngadto kang Segundino. Usa ka enhinyero si Segundino nga didto magtrabaho sa laing nasud.
Napulo ka tuig si Segundino didto sa gawas sa nasud ug sa iyang pagbalik dinhi sa Pilipinas matawag na siyang usa ka “much deniro” o ulitawong sapian. Ug tungod niini, kay wala na man siya’y plano nga mobalik og trabaho sa gawas siya ang gibaligyaan sa tiguwang nga si Mr. Hugo sa karaan niining balay nga nagbuntaog sa usa ka bungtod nga nag-umbaw sa balangay sa Santo Tomas.
Nindot gyud hinuon kining maong balay kay miangay sa iyang modelo nga panahon pa sa Katsila. Ug sa may kinaubsan duol ra pod sa balay, may usa ka karaang atabay nga matud pa wala na kuno gamita kay mahadlok na ang taga- Santo Tomas maligo dinhi tungod sa usa ka hitabo nga may gibalbal dinhi sa maong atabay.
Kining maong atabay hilandongan sa usa ka dakong punoan sa kahoy’ng mulbolan. Unya, usa ka gabii samtang nag-inusara si Segundino sa napalit niyang balay nga karaan may nadungog siyang mora’g katawa sa mga babaye.
Ang maong mga katawa didto magagikan sa karaang atabay sa may hanayhay sa bungtod. Midalig kanaog si Segundino kay lagi hayag man ang bag-ong misubang nga buwan, ug maoy iyang tuyo ang pagsusi sa mga katawa.
Tuod, dihang duol na siya sa atabay nakurat siya sa iyang nakita kay maoy mibantang sa iyang panan-aw ang tulo ka hubo nga mga babaye nga nangaligo sa tubig sa atabay.
Dinhing tungora nakapanglad-ok si Segundino sa iyang nakita kay sa tan-aw niya dihang mikamang siya paduol sa atabay pulos mga matahom kining mga bayhana ug nindot pa gyud ug mga lawas.
Tungod sa iyang kaibog, wala siya makaagwanta, iyang giduol ang nangaligo nga mga babaye ug sa iyang pagduol nanagan kini dala ang ilang mga sinina.
Unya, pagkataudtaod, may nabati si Segundino nga suliyaw sa tingog sa wakwak nga didto ra magwakwak sa unahan-- didto sa may kakahoyan sa ubos. Mga ungo tingali to sila! Mao kini misantop sa hunahuna ni Segundino ug kining karaang atabay mao ang ilang kaligoanan.
Pagkasunod gabii ug sa daghan pang mga gabii mao gihapon ang buhaton sa mga babayeng ungo nga maligo sa atabay nga magkinataw-anay. Dinhi may misantop sa hunahuna ni Segundino ug kini mao ang pag-angkon og usa ka matahom nga babaye didto sa atabay bahala nag tabangan siya’g dumog.
Tuod, andam si Segundino sa iyang pagabuhaton kay nianang pagka gabii gikalitan niya’g gakos ang usa ka hubo nga babayeng ungo ug giromansa pag-ayo. Nanagan ang duha ka kauban.
“Ayaw tawon ko’g binuangi, maluoy ka nako, sir,” matud pa sa babaye nga gihugtan nag gakos ni Segundino.
“Kamo diay ang magsabasaba dinhi, ha,” ni Segundino pa. Ug kay kusgan si Segundino, naangkon gyud niya ang babaye. Mihilak kini nga nagpungko sa atubangan ni Segundino.
“Bantay ka gyud ining imong gibuhat nako, sir, kay imo mang nakuha ang akong kaputli, di na ko mouli sa amo...” niini pa nga naghilak. “Moipon na ko nimo...”
Kay ulitawong guwang misugot lang pod si Segundino. Nag-ipon na lang sila ni Dayang, ang apo sa mangtas nga ungo nga si Balagtas nga mangabat bisan og udtong tutok.Paglabay sa daghang mga adlaw si Segundino natakdan pod sa pagka ungo. -- Kataposan