Gisugat ang duwa sa entablado og kasibot tungod kay pinulungang Sugbuano ang medyum nga gigamit pagduso og kawsa ginamit ang usa ka natad sa arte aron mapaladman pa ang pag-ugmad niini, ug ingon man kasipa sa pakpak alang sa usa ka malampusong pasundayag.
Mao kini ang kahangop nga natagamtaman sa mga tinun-an nga naglangkob sa produksyon - atubangan ug likod sa entablado - sa "Elena" gikan sa panulat ni kanhi Senador Vicente "Nyor Inting" Sotto, ang Amahan sa Pinulungang Sugbuano ug Katitikan.
Gitagik ni Sotto ang Elena niadtong Abril 1902. Si Elena ang nahimong metapora sa bayanihong pakigbatok sa mga Pilipino sa panahon sa malansisong mga Katsila nga sulod kapin sa tulo ka sentenaryo nanamastamas sa nasudnong kahiusahan ug kagawasan ginamit ang makapakitbi sa atay nga paggawong ug ang makapakurog nga pangalan sa Kristiyanisasyon.
Unang gipasundayag sa Teatro Junquera niadtong Mayo 18, 1902, ang maong duwa sa entablado naglarawan sa mga katapusang adlaw sa paggunit sa renda sa pangagamhanan sa mga Katsila diha sa usa ka lungsod sa Luzon sa wala pa kini niampo sa mga rebolusyonaryong Pilipino kansa gitawag og insurektos niadtong mga panahona.
Naabli ang dagtom pula nga tabil ug ang dagitab sa entablado misentro ngadto kang Elena, usa ka batan-ong mestisa Katsila. Nangayo si Elena sa pagtugot sa iyang inahan nga si Salvadora sa iyang nahukmang pakigtaban kang Marcial nga iyang ig-tagsa. Gipabasa niya sa iyang inahan ang sulat ni Marcial nga naglatid sa takna ug asang dapita sa tanaman sila mag-abot. Batid na nila ang maong tanaman tungod sa ilang panagdula-dula sa gagmay pa. Si Marcial anak sa maguwang ni Salvadora, nga usa ka komandante sa mga rebolusyonaryo. Apan demalas kay sa dihang miabot ang amahan ni Elena nga Katsila nga komandante usab sa mga voluntarios nga nagdepensa sa lungsod, nagkara-kara ang mag-inahan nga nanulod sa lawak sa kahadlok nga masakpang nanagmata pa sa halawom nang kagabhion, hinungdan nga nabilin na hinoon ang sulat nga pinutos og panyo diha sa talad.
Hilabihan ang kapungot ni Ciriaco ug labaw na gyud ni Arturo, usa sa mga sundalo, kay dako ang iyang paninguha nga maasawa si Elena pinaagi sa sinabot nga kasal nga may pagtugot ni Ciriaco. Ug tuod man nadakpan si Marcial niadtong gabhiona sa tanaman. Gikulata siya sa mga cuadrillero, ug gikalaboso. Sa dihang nahikatulog si Ciriaco, gikuha sa inahang Elena ug Salvadora ang yawe sa prisohan nga gikaptan ni Ciriaco. Buot unta nilang mokuyog na lang sa kabukirang gitaguan ni Marcial kauban ang mga rebolusyonaryo isip pagkagiw gikan sa kabangis nga pagkabana ug pagka-amahan ni Ciriaco. Apan nisamot pa gyud nga wala motugot ang panahon kay sa dihang naablihan na ang karsel nakamata ang sentinel ug maoy hinungdan nga napugos si Marcial pag-ilog sa pugakhang niini ug pagpusil-patay niini. Niadtong tungora nagubot ang ubang mga cuadrilleros. Nasakpan ang mag-inahan nga maoy nagpagawas kang Marcial, ug sila ang nahimong hulip sa iyang lugar sa karsel.
Sa ikatulong pagbuklad sa tabil, nakita si Marcial nga nahibalik sa bukid dala ang tumang kahingawa sa gidangatan nilang Elena ug Salvadora. Nisantop sa iyang huna-huna ang pakig-alayon kang Kumander Kidlat alang sa pag-ilog sa lungsod. Natino ni Kumander Kidlat nga daghan na sa mga lumulupyo ang mibati sa habig sa mga rebolusyonaryo. Hinungdan nga ang pwersa ni Ciriaco natanggong sa Tribunal, ang pamuhatan sa mga Katsila sa lungsod.
Walay nahimo si Ciriaco kundili ang moampo tungod sa kakuwang na'g kusog sa iyang pwersa ug ingon man wala na kaniya mosuporta ang taga-lungsod. Usa ka puting panyo ang giisa isip timaan sa maong pag-ampo. Nakigpinirmahay si Ciriaco og usa ka kasabutan sa kalinaw nga gilagda ni Kumander Kidlat. Apan sa dihang human na kapirmahi ang maong kasabutan, nagbasol si Ciriaco sa iyang desisyon kay iyang nahuna-huna ang pagkahapla sa kolonisasyon sa Espanya sa Pilipinas, ingon man ang pagkahanaw daw bula sa bahandi nga natigom sa mga Katsila nga gipadumala sa pangagamhanan ug monopolyo sa mga pamatigayon dinhi. Ug labaw sa tanan dili makadawat si Ciriaco nga mahimong bihag sa mga gitawag niya og "ulipon sa Espanya". Naghikog si Ciriaco pinaagi sa pagpusil sa iyang tampihak.
Ug tuod man giisa ang matuod nga simbolo sa kadaugan ug pagkapukan sa kolonisasyon - ang nasudnong bandila - dinuyugan sa Marcha Nacional Filipina nga maoy nahimong batakan sa ato karong nasudnong awit, ang Lupang Hinirang nga gihubad dinhi og "Yutang Tabunon".
Gipangunahan ang maong dula sa entablado sa mga hugyaw nga talento sama nilang Meriel Barontoy ug Kristine Ann Flores isip Elena; Jondee Valencia ug Ron Baluma isip Ciriaco; Arjean Buenavista ug Kathrina Recamara isip Salvadora; Jade Tomarong ug Al Vincent Villamor isip Marcial; ug Arjon Buenavista ug Karlo Angelo Cea isip Arturo. Ang ubang mga tinun-an nidala sa nagkalandrakas nga mga papel mahinungdanon sa maong sugilanon. Apan ang nakalangkat sa pagtagad sa mga tumatan-aw mao ang papel ni Pepito nga gidala ni Junnel Brignas. Epektibo nga nahatod ni Brignas hangtod sa katapusang gutlo, lakip ang pagyukod atubangan sa bagang duot sa mga tumatan-aw, ang iyang si-aw, talawan, sipat, ug maru nga papel nga naglarawan sa mga taras sa mga Katsila niadtong panahona.
Ang maong dula sa entablado gidirehe ni Shiella Pestaño Gemperoa ug gipaluyohan/giduso sa Probinsiya sa Sugbu, Dakbayan sa Sugbu, SK, Department of Education ug nagkadaiyang pribadong kompaniya. Mahinungdanon ang pagpalambo sa Sugbuanong pinulongan ug pag-edukar sa mga lumulupyo may kalabutan kang Vicente Sotto ug sa atong kasaysayan, busa andam ang USC Theater Guild sa mga pagdapit lakip na ang out-of-town nga pasundayag. Tawag sa 253-1000 local 185. Tabangan ta nga dili mamatay ang kultura sa teatro sa Sugbu.