Ikaw, unsa may imong tubag niini. Gumikan ba sa atong pagkatapulan, o gumikan sa pagkahanaw sa salapi sa lungsod nga walay nasayod diin paingon? O gumikan ba sa mga smugglers, hoarders ug mga tax evaders?
Yuna pa, gikan sa daan nakong mga clippings, ania kining usa ka item nga nakadani sa akong pagtagad … mahitungod sa honesty, nga matud pa uban, wala na kini karon. Ang headline: “Honest police officer returns P329,000.” Di ka makugang ana?
Lagmit nakabasa na kamo niini. Nahitabo kini didto sa NCR Police Office. Giingon nga ‘too good to be true.’ Lisud tuohan, apan tinuod, ilabina na karong mga panahona nga daghang mga sugilanon atong nadunggan batok sa badlongon nga mga tinugyanan sa balaud.
Ang police, mao si Police Inspector (ambut unsay equivalent nga ranggo niini karon) Biert Malaza. Matud pa, iyang nakit-an ang knapsack nga gisudlan sa kwarta samtang nag-patrolya siya sa vicinity sa Manggahan Market sa Commonwealth Ave., Quezon City. Kamong mag-adtohan sa kaulohan nakatultol mo ini.
“We have heroes in the Metro Manila police whose everyday deeds come unnoticed,” ang mapasigarbohong pamahayag ni Central Police District Director Chief Superintendent Napoleon Castro.
Bitaw, ang kanunay natong madunggan mao ang mga dautang binuhatan sa mga police ug tagsa ra kaayo nga mabalita ang performance sa mga maayong police.
Ug padayon sa pangutana, why are we poor? What causes our poverty? Tubag ni Francisco Sionil Jose, usa ka world-renowned Filipino journalist, sa daan niyang paper: “We are poor because we are poor. The culture of poverty is self-perpetuating. We are poor because our people are lazy.”
Matag buntag moagi gayud siya sa usa ka slum area ug matud pa, “dozens of adults (mga maayo’g lawas) do nothing but idle, gossip, and drink. We do not save.” Typical nga Pinoy.
Sa pangutana ngano nga diyutay ra nga kooperatiba sa atong nasud ang nagmalapuson, ang tubag: Filipinos are not prone to savings. Wala kanato ang kinaiya pag-save, pagdaginot, ug paghipos sa gamayng salapi nga atong mahagdaw. Ang atong naandan mao ang paggasto. Pobre pa, gastador pa gyud. Unsaon nato pagka-dato niini?
Tan-awa and mga Hapones, nga ilang gibatasan ang pag-save bisan kon gamay ra ang interest nga gihatag sa mga bangko ngadto kanila. “They work very hard too,” dugang ni Sionil.
Mga show-off kuno kita. Tigpasigarbo. “Look at our women, how overdressed, over-coiffed they are.” Mga extravagant, gasto dinhi, gasto didto. Ug ang atong kalalaken-an, their manicured nails their personal jewelry, their diamond rings … yabang. That is what we are, and all that money expended on status symbols, on yabang.”
Di man gyud ni dautan, apan, matud ni Sionil: “How much better if it were channeled into production. We are poor because our nationalism is inward looking.” Ang gamay natong kwarta gigasto pagpaguwapa ug pagpaguwapo.
Inward nationalism. Ang kanunay natong gihunahuna mao lamang atong kaugalingon, unya na ang nasud. Matud pa: “Ang bayan muna bago sarili.” Wala kinni nato buhata, Maayo kaayo kitang mo-imbento og mga slogans, mga motto, mga battle cry, catch phrases, ilabina panahon sa eleksiyon, apan kutob ra ta diha.
Apan, inigkadungog nato niini, kusog kaayo kitang mopakpak.