Sa labing unang higayon, nakapahuway og gamay ang kalikupan gikan sa makadaot nga polusyon tungod sa mga kalihokan sa tawo.
Gumikan sa coronavirus (COVID-19) nagmingaw ang kadalanan dili lang sa Sugbo kondili sa tibuok Pilipinas ug bisan gani tingali sa ubang mga nasud nga nipatuman og lockdown.
Tungod sa virus, daghang mga balay patigayon, pabrika, transportasyon ang wala na maglihok. Sa paghunong sa ilang operasyon nimenus ang gastos sa enerhiya, nimenus ang tinubdan sa basura.
Gani dinhi sa mismong sentro sa Cebu City, ang kaniadto dili halos madungog nga huni sa mga langgam dili gyud madungog bisan pila pa sila ka gatos magpanon og lupad ug magdungan og tingog ibabaw sa mga punoan sa kahoy tungod kay matabunan kanunay sa tingog sa mga makinarya.
Sa wala pa kining COVID-19 ug wala pa ning enhanced community quarantine grabe kaayo ang abog ug aso sa kadalanan.tungod sa mga sakyanan.
Nagpasad sab ang basura sa kadalanan nga gipamilin sa mga way disiplinang mga tawo nga pataka lang og labay sa ilang basura.
Ang dagat nakapahuway sab og gamay kay dili ikalimod nga kun walay daghang aktibidades ang tawo diha sa mala, wala gyud kaayo sab basura ug hugaw nga tubig gikan sa pabrika nga maanod sa mga kanal ug kasapaan padung ngadto sa dagat.
Tinuod dako kaayo og danyos sa katawhan ang gibunga niining maong sakit ilabi na sa mga nawagtangan og panginabuhian ug sa mga natakboyan. Dili kini ikalimod.
Apan murag ba og gipahinumdoman pinaagi niining COVID-19 ang tawo sa responsibilidad niini sa kalikopan nga panggaon kini ug atimanon ug dili pasipad-an.
Maayo unta nga ini og kahuman niining krisis sa COVID-19 magpadayon ang disiplina sa mga tawo ug mohimo ang mga lokal ug nasudnong kagamhanan og mga bag-ong balaud o ba kaha pahigpitan ang kasamtangang mga balaud nga wala kaayo maimplementinar.