[Niang kabos nakong hubad sa pakigpung ni anhing Senador Ninoy Aquino nga wa niya mabasa kay giluba pagtugpa sa iyang ayroplano sa karaang Manila International Airport niadtong Agosto 21, 1983.]
Nibalik ko aron pagkuyog sa mga nakigbisog sa kagawasan sa malinawong paagi. Wa ko mangita og away. Maningkamot sa tinuoray’ng nasudnong panag-uli pinasikad sa hustisya. Andam ko bisan unsay mahitabo. Nagpaabot nako ang sentensiya sa kamatayon. Dugang duha ka kasong subersiyon, nga pulos may sentensiyang kamatayon, ang gipasaka human ko nibiya tulo ka tuig ang nilabay.
Mahimo unta kong mangayo og political asylum sa Amerika, apan nipili pagsakripisyo uban sa katawhan. Wa ko mangayo ni pasaligi og pabor sa rehimen. Armado sa limpiyong konsiyensiya ug gipalig-on sa pagtuo nga sa kataposan ang hustisya magmadaugon. Segun ni Gandhi, ang pagsakripisyo sa inosente maoy labing gamhanang hinagiban batok sa diktadura.
* * *
Inay mo-abante, ni-atras ta. Nisulbong ang pagpamatay, nitibugsok ang ekonomiya ug nabuong ang tawhanong katungod. Nagkalapad ang kaguliyang. Mabuntog ang mga sulirang ekonomikanhon, katilingbanan ug politikanhon kun kita magkahiusa. Apan magkahiusa lang ta kun mahibalik ang atong kagawasan sa wa pang Septiyembre 21, 1972. Ang Pilipino wa mangayo og sobra, apan di sab modawat og kuwang, sa tanang katungod nga gitugyan sa batakang balaod sa 1935.
Oo, ang Pilipino mapailubon, apan may kinutoban ang iyang pailob. Magpaabot ba tang maputol ang iyang pailob? Nagkakusog ang nasudnong rebelyon ug naghulga nga mahimong duguong rebolusyon. Nagkadaghan ang batan-ong mga Pilipinhon nga nakaamgo nga ang kagawasan di ihatag, kinahanglang kuhaon. Puy-an ba nato pagbalik ang duguong kagahapon o manlingkod ta alang sa makiangayong pagtuki sa atong panagsungi?
* * *
Nagsige ko og pamalandong pila kaha ka panagsungi ang mahusay kun gihikyad pang mga kundisyon sa mga hingtungdan. Mao nga aron way luna sa pagduda, akong klaruhon ang akong mga kundisyon:
Unom ka tuig ang nilabay, gisentensiyahan kong patyon pinaagi sa firing squad. Panahon nang mohukom ang rehimen. PATYA KO O PAGAWASA KO. Di ko komunista, wa ko ma-komunista ug di mahitabong mag-komunista.
Makab-ot lang ang nasudnong panaghiusa kun ipasikad sa hustisya, apil nang hustisya sa atong kaigsuonang Mulim ug Ifugao. Di ko makigsabot sa Diktador. Ni sa Diktadura.
Sa rebolusyon way mananaog, pulos biktima. Di ta kinahanglang mogguba aron makatukod.
Ang rebelyon nanukad sa ekonomikanhon, katilingbanon ug politikanhong mga hinungdan ug di masulbad sa solusyong militar kun dili pinaagi sa mas makiangayong pag-apud-apod sa katigayonan ug dugang kagawasan. Ug aron mobaskog pagbalik ang ekonomiya, ang mga mamumuo kinahanglang hatagan sa makiangayong suweldo ug ang mga negosyante hatagan og kaseguroan.
* **
Sa taas nga agianan sa Harvard University gikulit sa bato ang mga pung ni Arrchibald Macleish: “Unsaon pagpanalipod sa kagawasan? Sa armas kun atakehon sa armas; sa kamatuoran kun atakehon sa bakak; sa demokrasya kun atakehon sa pagharihari.”
Nibalik ko nga bugtong bawon ang determinasyon ug bugtong tanyag ang pagtuo--pagtuo sa atong katawhan ug pagtuo sa Ginoo. leo_lastimosa@abs-cbn.com.