Nisulod karong buntaga si Atty. Kevin Unas sa opisina sa mga staff sa RTC Branch 97. Duna siya’y tambongang hearing. Apan wa pa nagsugod. Busa, pagpalabay sa oras, nag-follow up siya’g laing kaso. Naabtan niya sila si Chona, clerk-in-charge sa civil cases ug si Fred, process server, nga mora’g nag-away. Daga’g ulitawo pa sila.
“Ay nag hilabti! Kulatahon tika ron!†ni Chona. Apan nagpahiyom. Nauknol kadiyot si Fred nga nihana og punit sa folder ibabaw sa lamesa ni Chona, ug nipahiyom na lang sab. Nakaobserbar sab nila ang unipormadong pulis nga naglingkod sa lingkuranang plastic atbang sa lamesa ni Chona. Naghulat ang pulis sa iyang Certificate of Appearance.
“Kuyawa gud nimo, Chona. Kabayolente sa mga pulong imong gilitok. Wa lang nimo panumbalinga nga naay pulis sa inyong duol†ni Kevin nga nagpahiyom nga nipasiklap sa pulis. “Nagpaniid lang ko’g unsay sunod mahitabo. Puro pa man sulti. Wa pay lihok†sa pulis nga nagpahiyom sab. “Nakahibawo ba mo diin nato nakuha ang pulong “Kulata†o “Kulatahon†nga nagpasabot nga dunay mabun-og?†ni Kevin. Nitan-aw ni Chona ug Fred. Nakalimtan iyang tuyo sa pagsulod. Naisang mga kilay sa duha ug sa pulis.
“Duna diay nay history pulonga, attorney?†ni Chona. “Duna. Kanang pulong “kulata†puloan na sa taas nga armas de fuego. “Butt†sa Iningles pa. Kulata, sa Binisaya. Puloan sa rifle, garand o armalite,†ni Kevin. “Unya nganong malitok ta man na karon? Kun dunay gisumbag o gibun-og? Makaingon man ta, pananglitan, si Juan gikulata ni Pedro?†ni Fred. “Tungod sa Ikaduhang Gubat sa Kalibutan. Sa panahon sa mga Hapon, dagmalan kaayo sila. Kanunay nilang kulatahon ang mga sundalong Pilipino nga POW. Bun-ogon nila ginamit ang kulata o pul-an sa ilang mga rifle. Ug nadala na nato hangtud karon. Bisa’g way gigamit nga armas sa pagpamun-og, sumbag o patid lang, kulata gihapon atong tawag sa maong lihok. Pero ang sinugdan gyud ana, kulata ginamit ang kulata sa rifle†ni Kevin.
“Biliba gyud nako nimo attorney. Mora ka man og sakop sa “LUDABI†sa pulis. Nitindog ug niapir sa abogado. Nag-high five sila. “Nakahigala lang ko’g Cebuano historian†ni Kevin. “Lain pay ato. Unsa man diay tuyo nimo, attorney?†ni Chona. “Nisakay lang kos inyong kinulatahanay ni Fred†ni Kevin. Nangatawa ang tulo. “Bitaw, motan-aw unta ko sa case folder sa Civil Case No. 555†ni Kevin. “Fred! Kuhaa sa storeroom ang record. Pagdali. Kay kun maglanganlangan ka, duha na ming mokulata nimo. Kaming duha ni attorney†ni Chona. Nagkinataw-anay silang upat. (Kataposan) (Sa gusto’g libreng kunsulta, dad-a ning pahina sa sugilanon sa opisina sa tagsulat, sa Sabado’s buntag)