CEBU, Philippines - Human ideklarar nga kontrolado na sa mga doktor ang sakit nga tipos sa lungsod sa Tuburan, si Dr. Cristina Giango, hepe sa Integrated Provincial Health Office (IPHO) subling mipahimangno sa katawhan nga sigurohon gayud nga may pansayan matag balay ug likayan ang pag-iwang bisan asa aron kalikayan ang sakit nga tipos.
Kini nunot usab sa taho nga adunay tulo ka mga tawo sa lungsod sa Alegria nga giingong gitakboyan usab og tipos.
Hinuon sa pakighinabi sa Sugbo news team /ug Banat News kang Dr. Giango nasuta nga ang tulo ka mga giingong biktima sa tipos sa Alegria nakagawas na sa Malabuyoc District Hospital. Giklaro usab sa doktor nga ang kalimpyo sa palibot nagkahulogan nga likayan ang pagpatuyang og labay sa ilang hugaw aron dili molipang ang Salmonella Typhi Bacteria ilabi na sa duol sa tubig.
Matud pa ni Giango nga kinahanglang may pansayan gyud ang matag balay diin adto ilabay ang ilang hugaw ug dili kay magpatuyang lang og iwang bisan asang dapita
Subli usab nga gipalanog sa hepe sa IPHO ang pahimangno sa katawhan nga ang pagtakboy o pagtakod sa typhoid fever mahimo pinaagi sa pag-inom sa hugaw nga tubig ug pagkaon sa hugaw nga pagkaon.
Ang mga sintomas kon timailhan kung motakboy na ang maong sakit mao ang taas nga hilanat nga molanat og dugay; panakit sa ulo; panakit sa kaunoran; panakit sa kabukogan; pagkaluya; walay gana mokaon; kalibanga ug lisud nga ikalibang; ug panakit sa tiyan nga hilabihan.
Aron malikayan ang maong sakit, si Giango miawhag nga pabukalan ang tubig imnunon sulod sa 5 minutos; lutoon og maayo ang pagkaon; tabunan ang mga sobra nga pagkaon aron dili matugpahan sa insekto sama sa langaw ug ok-ok; hugasan og maayo ang mga utanon ug prutas sa dili pa kini kaunon.
Hugasan ang kamot pinaagi sa limpyong tubig ug sabon sa dili pa mokaon, manghugas usab sa kamot human mangasilyas ,likayan ang pagkaon sa mga baligya nga giladlad sa daplin sa karsada nga kanunay nga tugpahan sa mga langaw ug abog gikan sa mga sakyanan ug sa katawhan nga magpasopaso sa maong mga lugar.
Kun ugaling anaa na kining maong timailhan ihatud dayon kini sa labing duol nga tambalanan o kaha health center sa matag dapit. - BANAT NEWS