Ug natinuod ang mga pangagpas nga padayong motidlom ang presyo sa lana sa merkado sa kalibotan.Bisan sa labing dakong laslas sa produksiyon nga gipahibawo sa OPEC.Sukad sa pagsugod pagtakda og quota sa ilang produksiyon niadtong 1982, wa pa makalaslas ang OPEC og 2.2 milyones ka baril sa ilang inadlaw nga produksiyon sa lana.
Inay molumpayat, nisamot hinuon paghagsa ang presyo.Gikan sa $45 matag baril niadtong Lunes, nitibugsok ang presyo ngadto sa $40 samtang nagsuwat ko ini.Ang tuyo sa OPEC mao ang pagpakugang sa merkado.Apan silay nakugang sa gihabugon sa pagkahagbong sa merkado sa produkto nga maoy labing gisaligan sa ilang mga ekonomiya.
* * *
Nganong napakyas man ang labing dako nga laslas sa produksiyon sa OPEC pagpasaka pagbalik sa presyo sa lana?
• Kay sukad pa niadto gikaintapan nang 13 ka mga nasud nga sakop sa OPEC nga maayo lang sa pagarpar apan mag-iyahay lang paglapas sa quota sa produksiyon nga ilang gikasabotan;
• Tungod sa nagusbat nilang mga ekonomiya nga hingpit nga nagsalig sa mga dolyar gikan sa lana, mas matental ang mga sakop sa OPEC pagpalambo pa sa ilang produksiyon sa pangindahay nga bisan sa kaubos sa presyo madugangan ang ilang halin; ug
• 40% ra sa merkado sa lana ang gikontrolar sa OPEC mao nga ang wa pagdason sa ubang kanasuran sa ilang paglaslas sa produksiyon sa lana makapadayon sa pagtibugsok sa presyo.
* * *
May mga eksperto na nga nagagpas nga molugapak ang presyo sa lana ngadto sa $35 matag baril sa di pa matapos kining tuiga.Sukwahi sa pangangkon sa OPEC nga maalkanse sila sa dakong pagtidlom sa presyo, gibisto sa mga tigpaniid sa industriya nga ginansiya ra nilay maibanan.Kay digay rang nabawi ang gasto sa pagtukod sa mga tinubdan sa lana sa tungatungang sidlakan kapin sa 20 ka tuig nang nilabay.
Nindot unta kaayong pikatan ang OPEC.Human sa way kinutoban nilang pagdaugdaog sa kalibotanong mga konsumidor sa lana, nga nagpatuyang lang sila pagpaburot sa ilang ginansiya agad sa mga kapritso sa ilang kadagkoan, karon nisumbalik nang ilang kabuang.Apan ang mas makalilisang nga krisis sa kalibotanong ekonomiya nga nakapaleksiyon nila moigo sab natong tanan.
* * *
Wa na gyoy nahibilin nga lutsanan ang higanteng mga kompaniya sa lana sa Pilipinas sa paglansang sa mas taas nga presyo sa ilang mga produkto.Kinahanglan na silang mopatuman og tiningob nga mas dako nga laslas sa presyo sa di pang Pasko.O labing dugay sa di pa matapos kining tuiga.
Ang pag-us-os sa konsumo nakapatidlom man gani sa presyo sa merkado sa kalibotan, unsa na kaha sa presyo dinhi sa ato?Ang masuk-anong katawhan nahibawo na unsaon pagsilot ang mga kompaniya sa lana.Nga di nang kaikyas bisan pag kakonsabo nilang kagamhanan.
* * *
Email:leo_lastimosa@abs-cbn.com