P12.8 bilyones nga utang 80 sentabos ra unta ang bayad matag text message sa Pilipinas, segun sa National Telecommunications Commission (NTC). Apan niinsistir ang higanteng mga kompaniya sa telepono nga P1 ang bayad sa matag text message. Ang sobrang koleksiyon nahimo sud sa daghan na uyamot nga katuigan. Apan wa na manginlabot ang NTC sa nangaging naghinobra nilang ginansiya.
Giluwatan sa NTC ang kamandoan paglaslas sa bayranan sa text messages gikan sa P1 ngadto sa 80 sentabos niadtong Disyembre 1, 2011. Apan nilabay na lang ang upat ka tuig ug lima ka buwan, wa pa motuman ang telecommunication companies (telcos).
* * *
Mahulagway nga isog ang lakang sa NTC. Kay ang hapit na manamilit nga pamunoan ni Presidente Noynoy Aquino wa man igdungog nga nangisog sa pag-regulate sa telcos nga niburot pag-ayo sa niaging unom ka tuig (daghang salamat sa P100 milyones gikan sa Philippine Long Distance Telephone Co. (PLDT) nga nadawat ni Aquino atol sa iyang kampanya sa 2010).
Apan way bilib sa NTC ang telcos. Nahibawo tingali nga ang nagtudlo sa mga tagduma sa NTC di kaugpo nila. Yano silang nidangop sa korte. Kinsa niggapos dayon sa NTC. Maong nagpabiling P1 ang matag text message hangtod karon.
* * *
Ang mas pait nga kamatuoran mao nga samtang natanggong ang kontrobersiya sa mga hukmanan, padayong nagtumpi ang utang sa telcos ngadto sa mga konsumidor. Basaha ning kuwentada sa NTC ug hilak:
2% sa 40 milyones ka text messages matag adlaw ang wa maapil sa mga promo sa telcos busa angay gyong laslasan ubos sa sugo sa NTC;
Ang 20 sentabos ang refund sa matag text message mosangpot sa P8 milyones matag adlaw nga utang sa telcos ngadto sa mga konsumidor; sa ato pa
P12 bilyones ug P880 milyones na ang kinatibuk-an nga utang sa telcos natong mga konsumidor gikan sa Disyembre 2011 ngadto sa Abril 2016.
* * *
Mao ning utanga ang angay’ng unahon pagpaningil ni Davao City Mayor Rodrigo Duterte kun tumanon ang iyang gisaad nga pagpatawag ug pagkasaba sa kadagkoan sa telcos inig banos na niya og lingkod sa Malakanyang. Kay usa ni sa labing dakong inhustisya nga nahiagoman sa mga konsumidor tungod sa kainutil sa gobiyerno pagpanalipod sa ilang interes.
Hinaot nga mahudlat ra sa singka ug balikas ni Duterte ang telcos ug mopaspas na ang atong internet connection nga usa sa labing mahal ug usa sa labing hinay sa tibuok kalibotan. Hinaot nga paninglan sang Duterte ang telcos sa laing kamandoan sa NTC nga ila lang gibasura: Ang pagtakda sa bayranan sa voice calls pinasikad sa pulse rate (nga unom ka segundo) inay sa naandan ug karon padayon nga gipatuman nga pagpabayad nato sa matag gutlo.