Sa hamubo nga higayon nga nagkauban mi si Cebu City Mayor-elect Nestor Archival kaniadtong Sabado sa gabii, nasaksihan na sab nako ang hilabihan niya ka “busy” nga bisan sa pagkaon dili na mahinultol kay nagtubag sa mga mensahe para kaniya.
Giimbitar man gud nako si Archival sa wedding reception sa akong anak ug mao nga bisan sa ka-busy niya, mihatag gyud og gamay’ng panahon para ikauban namo siya ug sa among mga bisita.
Nagtupad man mi paglingkod, ug nakabantay ko nga bisan sa pagkaon dili na mahinultol si Archival, nagsige’g pindot-pindot sa iyang cellphone, sa pagtubag sa mga mensahe, o naghatag ba kaha og instruction sa iyang mga sakop.
Mao nga ako siyang gitambagan nga dili ra kaayo magpalabi sa ka-busy, ug pagsanong sa mga imbitasyon kaniya sa lainlaing okasyon. Giingnan ko ni Archival nga kapoy gyud kaayo, ug gani karong ikatulong semana ning buwana, mo-leave siya’g mga tulo ka adlaw aron makapahuway.
* * *
Kinahanglan gyud nga si Archival mopili og mga tawo nga tugyanan niya sa mga importanteng katungdanan sa pagdumala sa CebuCity government nga makatabang kaniya sa gimbuhaton.
Miingon ko nga angay’ng mopili gyud si Archival og mga tawo nga himoon niyang mga sinaligan pagdumala sa mga departamento sa City Hall kay dili ikalimod nga dunay uban, moserbisyo man tuod pero way vision pagpalambo sa siyudad.
Kini lagi nga paghimo og re-classification sa mga Real Property Units (RPU), pananglit ang usa ka balay gi-classify kaniadto nga residential kay gipuy-an ra man, apan karon gipaabangan na man ang silong ug gihimo nga mga tindahan.
Sa ato pa, gikan sa pagka residential, nahimo na kini nga commercial ug dako-dako na ang bayranan niini nga buhis. Sama ra kana sa yuta nga kaniadto residential, apan gipaabangan kay gitukoran og business.
Ang akong gikuyawan kay matud ni Archival, gitan-aw niya karon nga pabuhisan na ang mga air-conditioning units nga gigamit sa panimalay. Aw, kon mao na, tulo gyud ka aircon ang akong mabayaran.
Pero kon pahatagon ko’g tambag, mas maayo nga iuwahi lang usa nato ang pagpahamtang og tax sa mga air-conditioning units kay gamay ra kaayo na kon itandi sa mga balay nga gipaabangan ang silong sa kantidfad nga hangtud sa P100,000 ang buwan.
Samot na kon ang balay anaa gitukod sa yuta nga dili iya sa tag-iya sa panimalay. Mangutana mo kon asa ni mahimutang?
Usa niini kanang atbang sa barangay hall sa Lahug, yuta kana sa University of the Philippines, apan tan-awa, gigamit nga commercial.
Mao nay angay’ng unahon kon pagpalambo man sa buhis ang hisgotan.