Kun si kanhi chief justice Renato Corona pa ang nagtungkawo sa Korte Suprema, ambot kanus-a pa kaha mahukman ang kontrobersiya sa pagpalit sa Commission on Elections (Comelec) sa P1.8 bilyones nga precinct count optical scan (PCOS) machines. Mahimong paabuton nga maapiki nang pangandam sa piniliay sunod tuig. Mahimo ganing ibasurang transaksiyon ug mabanhaw ang manumano nga botasyon ug iskutenyo.
Ang botong 11-3 pabor sa PCOS imposible ubos ni Corona. Kansang mga dumadapig maoy nikuwestiyon sa transaksiyon. Usa ni sa daghang kaayuhan sa iyang pagkatangtang. Di na magamit ang labaw’ng hukmanan pagsabotahe di lang sa Malakanyang kun dili hasta na sa indepenteng mga institusyon sama sa Comelec.
* * *
Di kapasangil ang mga dumadapig ni Corona nga gidiktahan na ni Presidente Noynoy Aquino ang mga mahistrado sa ilang pagpatigbabaw sa legalidad sa pagpalit sa PCOS:
• Kay bisan ang mga kaatbang sa Liberal party (LP) ni Aquino, apil nang United Nationalist Alliance (UNA) ni Bise Presidente Jojo Binay, pabor sa PCOS; ug
• Ang giisip nga labing suod ni Aquino, si Transportation Secretary Mar Roxas, nga mao roy pangu sa LP, ug usa sa gipasanginlan ni Corona nga usa sa mga naningkamot pagpalagpot niya, nikuwestiyon sa kaligdong sa PCOS machines sa iyang petisyon batok sa kadaogan ni Binay nga nag-ung-ong pa hangtod karon sa Korte Suprema.
* * *
Dakong buslot sa PCOS sa piniliay niadtong Mayo 2010 nasentro sa kalisod sa pagpada sa resulta sa iskutenyo gikan sa hilit nga mga presinto ngadto sa local ug central servers sa Comelec. Nga di problema sa PCOS. Kun dili sa kapakyas sa mga kompaniya sa telepono pagpalangyab sa ilang cell sites sa tibuok nasud.
Nga gipanghinaot nga di na problema sunod tuig. Kay human sa tulo ka tuig gipaabot nga mas lapad ug mas gamhanan na ang signal sa telcos. May sukaranan ang paglaom nga di na mapul-an og pangita og signal ang mga sakop sa board of election inspectors (BEIs) aron maka-transmit sa resulta.
* * *
Mas seryosong kahasol sa niaging piniliay mao ang kahuot sa mga presinto. Nga di sab problema sa PCOS. Kun dili sa binuang nga paglumpong sa Comelec sa tulo ngadto sa lima ka presinto. Nga may mga presinto nga niabot na og kapin sa libo ang mga botante. Apan sa kredito sa mga botante, mayoriya nila nag-agwanta pagpaabot sa ilang turno, maong may mga presinto sa Sugbo ug ubang lalawigan nga alas-4 sa kadlawon na nahuman ang botasyon.
Hinaot nga mas daghang PCOS machines ang mapalit sa P1.8 bilyones sa Comelec. Aron mas hapsay ug mas paspas nang botasyon. Labihang sayohang naproklamar sa mga mananaog sa 2010. Kun mas daghang PCOS, mas sayo pa gyong mga proklamasyon sa 2013.
* * *
Email: leo_lastimosa@abs-cbn.com.